Σταν Μόρτενσεν

Ο Άγγλος κεντρικός επιθετικός Σταν Μόρτενσεν (Stanley Harding "Stan" Mortensen), γεννήθηκε στις 26 Μαΐου του 1921, στο  Σάουθ Σιλντς, μια παραθαλάσσια πόλη στις εκβολές του ποταμού Τάιν, περίπου 8 χλμ. έξω  από το Νιούκαστλ, στη κομητεία του Ντάραμ, στη βόρεια Αγγλία. Έγινε διάσημος για την συμμετοχή του στον τελικό του Κυπέλλου Αγγλίας του 1953, που αργότερα ονομάστηκε «Ο Τελικός του Μάθιους», όντας συμπαίκτης του θρύλου Στάνλεϊ Μάθιους (Stanley Matthews ), στη μεγάλη Μπλάκπουλ των αρχών της δεκαετίας του 1950.  Είναι ο μοναδικός παίκτης στην ιστορία που έχει σκοράρει  χατ-τρικ σε Τελικό Κυπέλλου Αγγλίας στο Γουέμπλεϊ. Ήταν, επίσης, ο πρώτος παίκτης που σκόραρε για την εθνική Αγγλίας, τόσο  σε προκριματικά  Παγκοσμίου Κυπέλλου όσο και σε τελική φάση της διοργάνωσης.

Υπηρέτησε στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, από το 1939 ως ασυρματιστής και ξεπέρασε έναν τραυματισμό που υπέστη όταν το βομβαρδιστικό της RAF στο οποίο ήταν μέλος του πληρώματος, συνετρίβη αφήνοντας τον ως τον μοναδικό επιζώντα, για να γίνει ένας από τους καλύτερους παίκτες της Αγγλίας μετά τον πόλεμο. Κατά τη διάρκεια του πολέμου, σκόραρε δεκάδες γκολ, κυρίως με την Άρσεναλ και τη Μπαθ Σίτι, πριν δημιουργήσει ένα περίεργο κομμάτι της ποδοσφαιρικής ιστορίας, αγωνιζόμενος με τα Ουαλικά χρώματα, παρότι μέλος της αγγλικής ομάδας, όταν χρειάστηκαν αναπληρωματικό σε έναν αγώνα εναντίον της Αγγλίας, στις 25 Σεπτεμβρίου του 1943! Ο μεσοεπιθετικός των Ουαλών, Άιβορ Πάουελ (Ivor Powell), τραυματίστηκε και βγήκε εκτός αγωνιστικού χώρου. Ύστερα από περίπου ένα τέταρτο, ένας παίκτης με κόκκινη φανέλα εμφανίστηκε πίσω στον αγώνα, χωρίς κανείς από τους 80.000 θεατές και τους δημοσιογράφους που κάλυπταν το παιχνίδι από τα θεωρεία του Γουέμπλεϊ, να καταλάβουν ότι αυτός ήταν ο Μόρτενσεν!

Η ποδοσφαιρική του σταδιοδρομία, ήταν ως επί το πλείστον με την Μπλάκπουλ, για την οποία σκόραρε 197 γκολ σε 317 παιχνίδια. Μεταξύ του 1945 και του 1950, ο Μόρτενσεν σκόραρε σε 12 συνεχόμενους γύρους του Κυπέλλου Αγγλίας, συμπεριλαμβανομένου του Τελικού του 1948! Αναδείχθηκε πρώτος σκόρερ στην Α’ Κατηγορία, την περίοδο 1950/51 με 30 γκολ. Η πιο διάσημη απόδοσή του, συνέβη δύο χρόνια αργότερα, στον τελικό του Κυπέλλου Αγγλίας του 1953, τον περίφημο «Τελικό του Μάθιους», βοηθώντας τη Μπλάκπουλ στη νίκη με 4-3 επί της Μπόλτον, όταν χάνοντας με  2-3, σκόραρε το τρίτο του γκολ στον αγώνα, στο 89ο λεπτό, ισοφαρίζοντάς τον, για να έλθει ο Μπιλ Πέρι  (Bill Perry) στη παράταση να σφραγίσει τη νίκη! Είναι ο μοναδικός ποδοσφαιριστής που έχει σκοράρει  χατ-τρικ σε Τελικό Κυπέλλου Αγγλίας που πραγματοποιήθηκε στο Γουέμπλεϊ, μέχρι και σήμερα!

Μετά από εννέα χρόνια με την Μπλάκπουλ, ο «Μόρτι» αγωνίστηκε για την Χαλ Σίτι (1955/57), με την οποία πέτυχε 18 γκολ σε 42 αγώνες και  για τη Σάουθπορτ (1957/58) με 10 γκολ σε 36 αγώνες. Μετά την ένταξή του στη Σάουθπορτ, ανήγγειλε την αποχώρησή του από το ποδόσφαιρο, στις 24 Απριλίου του 1958, σε ηλικία 37 ετών, επικαλούμενος προβλήματα με τα γόνατά του. Παρόλα αυτά, αγωνίστηκε για δύο ακόμη μη επαγγελματικούς συλλόγους, σε διάστημα 4 ετών, τη Μπαθ Σίτι (1958/59) με 27 γκολ σε 45 αγώνες  και αποσύρθηκε οριστικά από την ενεργό δράση, ως παίκτης της Λάνκαστερ, το 1962.

Μέχρι το τέλος της καριέρας του, είχε παίξει 25 φορές για την Αγγλία και σκόραρε 23 γκολ. Στις 25 Μαΐου του 1947, έκανε το ντεμπούτο του με τα «Λιοντάρια» εναντίον της Πορτογαλίας, κάνοντας πάταγο, αφού σημείωσε τα 4 γκολ των Άγγλων στη νίκη με 10-0! Την επόμενη χρονιά, έπαιξε και στα 6 διεθνή παιχνίδια της Αγγλίας και σκόραρε 7 γκολ, συμπεριλαμβανομένου χατ-τρικ εναντίον της Σουηδίας. Στο Βρετανικό εσωτερικό Πρωτάθλημα του 1949/50, που έπαιξε ρόλο προκριματικού για το πρώτο μεταπολεμικό Παγκόσμιο Κύπελλο του 1950, που έγινε στη Βραζιλία, στις 15 Οκτωβρίου του 1949, στο 22^ο λεπτό του πρώτου αγώνα που έπαιξε ποτέ η Αγγλία για προκριματικά Παγκοσμίου Κυπέλλου, εναντίον της Ουαλίας στο Νίνιαν Παρκ του Κάρντιφ, ο Μόρτενσεν σκόραρε το πρώτο γκολ των Άγγλων στην νίκη με 4-1! Στην τελική φάση της διοργάνωσης, στο πλαίσιο του 2^ου ομίλου που μετείχε η Αγγλία, στις 25 Ιουνίου του 1950, στο 27^ο λεπτό του πρώτου αγώνα που έπαιξε ποτέ η Αγγλία σε τελική φάση Παγκοσμίου Κυπέλλου, εναντίον της Χιλής, στο Μαρακανά του Ρίο ντε Τζανέιρο, ο Μόρτενσεν σκόραρε το πρώτο γκολ των Άγγλων στην νίκη με 2-0! Ήταν επίσης μέλος της ομάδας της Αγγλίας που έχασε με 6-3 από την Ουγγαρία, τον Νοέμβριο του 1953!

Μετά τη απόσυρσή του από την ενεργό δράση, επέστρεψε στην Μπλάκπουλ ως προπονητής μεταξύ 1967 και 1969, όταν και απολύθηκε. Είχε δημοπρατήσει και τα ποδοσφαιρικά του μετάλλια, προκειμένου να βοηθήσει οικονομικά τη Μπλάκπουλ!

Εγκαταστάθηκε στο Hall of Fame της Μπλάκπουλ, στο “Μπλούμφιλντ Ρόουντ”, το γήπεδό της, όταν αυτό εγκαινιάστηκε επίσημα από τον πρώην παίκτη της Τζίμι Άρμφιλντ (Jimmy Armfield), τον Απρίλιο του 2006. Στην ψηφοφορία που διοργανώθηκε από τη Παγκόσμια Ένωση Οπαδών της Μπλάκπουλ, σε όλο τον κόσμο για τους 5  Ήρωες Όλων των Εποχών του συλλόγου, ο Μόρτενσεν είναι για την δεκαετία του 1950! Στις 20 Οκτωβρίου του 1983, στη ετήσια γενική συνέλευση των οπαδών της  Μπλάκπουλ, ψηφίστηκε αντιπρόεδρος!

Στις 18 Νοεμβρίου του 1989, ο Μόρτενσεν οδήγησε την ομάδα της Μπλάκπουλ στον αγωνιστικό χώρο του Μπλούνφιλντ Ρόουντ, για τον αγώνα του πρώτου γύρου του Κυπέλλου Αγγλίας εναντίον της Μπόλτον. Ο πρώην παίκτης της Μπόλτον, Νατ Λοφτχάουζ (Nat Lofthouse), προσωπικός του αντίπαλος στον τελικό του 1953, οδήγησε τους φιλοξενούμενους, εν μέσω πανδαιμονίου!  Δώδεκα ημέρες αργότερα, στις 30 Νοεμβρίου, ένα δείπνο-αφιέρωμα για τον Μόρτενσεν, πραγματοποιήθηκε στο “Savoy Hotel” στο Μπλάκπουλ. Συμμετείχαν πολλοί πρώην παίκτες της Μπλάκπουλ και η εκδήλωση είχε κανονιστεί να τιμήσει τα πενήντα χρόνια υπηρεσίας του «Μόρτι» τόσο για τον ποδοσφαιρικό σύλλογο της Μπλάκπουλ, όσο και για την ίδια τη πόλη!

Ο Σταν Μόρτενσεν, πέθανε 4 ημέρες πριν από τα 70^α του γενέθλιά, στις 22 Μαΐου του 1991, την ημέρα που η Μπλάκπουλ έφτασε στο Γουέμπλεϊ, για πρώτη φορά μετά από το 1953! Είχαν φτάσει εκεί για τον τελικό των play-off της 4^ης Κατηγορίας! Ενός λεπτού σιγή κρατήθηκε πριν από τον αγώνα εναντίον της Τορκί που η Μπλάκπουλ τελικά έχασε στα πέναλτι! Γενικά, με τον μήνα Μάιο συνδέθηκε κατά ένα μεγάλο μέρος της ζωής του. Κατά τη διάρκεια του Μαΐου, γεννήθηκε, υπέγραψε επαγγελματικό συμβόλαιο, έκανε το ντεμπούτο του στην εθνική Αγγλίας, κέρδισε το Κύπελλο Αγγλίας  και πέθανε! Το 2003, μεταθανάτια, εγκαταστάθηκε στο αγγλικό ποδοσφαιρικό Hall of Fame, σε αναγνώριση του ταλέντου του και των επιτευγμάτων του. Στις 23 Αυγούστου του 2005, ένα άγαλμα του Σταν Μόρτενσεν, παρουσιάστηκε από τη σύζυγό του, Jean και τον πρώην συμπαίκτη του στη Μπλάκπουλ Τζίμι Άρμφιλντ, μπροστά από τη νέα βόρεια κερκίδα του Μπλούμφιλντ Ρόουντ, που φέρει πλέον τ’ όνομά του.

PALMARES

Περίοδος: Σύλλογος, Συμμετοχές (Γκολ)

 Επαγγελματική καριέρα

• ·         1941–1955: Blackpool Football Club, 317 (197)
• ·         1943/44: (προσκεκλημένος) → Bath City Football Club                   
• ·         1944/45: (προσκεκλημένος) → Arsenal Football Club, 19 (25)
• ·         1955–1957: Hull City Football Club, 42 (18)
• ·         1957/58: Southport Football Club, 36 (10)
• ·         1958/59: Bath City Football Club, 45 (27)
• ·         1960–1962: Lancaster City Football Club                

Διεθνής

• ·         1943: Ουαλία (περίοδος πολέμου), 1 (0)
• ·         1947–1953: Αγγλία, 25 (23)
• o   → πολεμική περίοδος, 3 (3)

 Προπονητική καριέρα

• ·         1967–1969: Blackpool Football Club

 Τίτλοι

Με την Blackpool

• ·         Κύπελλο Αγγλίας: 1952/53