Ζαν Τιγκανά

Ο Γάλλος κεντρικός μέσος Ζαν Τιγκανά (Jean Amadou Tigana), γεννήθηκε στις 23 Ιουνίου του 1955, στο Μπαμάκο, τη πρωτεύουσα  του Μάλι, στο λεγόμενο Γαλλικό Σουδάν, την Δυτική Αφρική. Στην ακμή της καριέρας του, υπήρξε ένας ακούραστος κεντρικός μέσος, ένας από τους Καλύτερους Χαφ στον Κόσμο στη δεκαετία του 1980. Ξεκίνησε την επαγγελματική του καριέρα στην Τουλόν και ύστερα από μια τριετία στη Λυών (1978-1981), πήγε στη Μπορντό, την οποία τα επόμενα 8 χρόνια, βοήθησε σε 3 τίτλους πρωταθλήματος και 3 Κύπελλα Γαλλίας, φτάνοντας παράλληλα  και στους ημιτελικούς των Κυπέλλων Πρωταθλητριών και Κυπελλούχων, το 1985 και 1987 αντίστοιχα. Το 1989 πήγε στη Μαρσέιγ, όπου και έκλεισε την καριέρα του εκεί μετά την σεζόν 1990/91. Αρχικά δεν έπειθε καν ότι μπορεί να κάνει καριέρα ποδοσφαιριστή. Όμως, με «όπλα» του τα ψυχικά αποθέματα, την τεχνική κατάρτιση και την έξοχη φυσική κατάσταση, στάθηκε ισάξια δίπλα στον Μισέλ Πλατινί (Michel Platini), τον Λουίς Φερναντέζ  (Luis Fernandez) και τον Αλέν Ζιρές (Alain Giresse), συνθέτοντας το «Le Carré Magique» (Το Μαγικό Τετράγωνο), σε επίπεδο εθνικών ομάδων, την κορυφαία μεσαία γραμμή στην Ευρώπη και μια από τις κορυφαίες Παγκοσμίως, Όλων των Εποχών! Έκανε 52 διεθνείς συμμετοχές και ήταν μέρος της γαλλικής εθνικής ομάδας που κατέκτησε το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα του 1984 και τη 3η θέση στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1986.

Σε ηλικία 4 ετών μετανάστευσε μαζί με τους γονείς και τα 8 αδέλφια του στη Γαλλία, στη Μασσαλία. Αγωνιζόταν μέχρι τα 20 χρόνια του στη Καϊόλ, αλλά κανείς δεν του έδωσε σημασία. Δοκιμάστηκε χωρίς επιτυχία στις Καν, Νιμ και Νις όπου απορρίφθηκε. Απογοητευμένος άρχισε να παίζει ποδόσφαιρο στην παραλία, ενώ εργαζόταν σε ένα εργοστάσιο παραγωγής μακαρονιών και στη συνέχεια απασχολούνταν ως ταχυδρόμος. Εκεί τον πρόσεξε ο μάνατζερ της Τουλόν και του πρότεινε να υπογράψει ετήσιο συμβόλαιο, το 1975. Δύο χρόνια αργότερα, ο τότε ομοσπονδιακός τεχνικός της Γαλλίας, Μισέλ Ινταλγκό (Michel Hidalgo), τον συμπεριέλαβε στη λίστα των υποψηφίων να κληθούν στο αντιπροσωπευτικό συγκρότημα!

Έμεινε στη Τουλόν μέχρι το 1978, όταν και πήγε για μια τριετία στην Λυών (1978-1981). Έπαιξε τον πρώτο του επαγγελματικό αγώνα στις 19 Ιουλίου του 1978, σε μια ήττα 0-1, στο Στρασβούργο. Στους «Γκον», με δάσκαλο τον Εμέ Ζακέ (Aimé Jacquet), ο Τιγκανά, από «πλέι-μέικερ», έμαθε να παίζει πιο πίσω, ως ανασταλτικός μέσος. Έμαθε να αμύνεται και να περπατάει σωστά στον αγωνιστικό χώρο. Το 1980, ο Ζακέ ανέλαβε τα ηνία της Μπορντό και την επόμενη χρονιά τον κάλεσε κοντά του, σε μια μεταγραφή κόστους 4 εκατομμυρίων δολαρίων! Έμεινε εκεί μέχρι το 1989. Σ’ αυτές τις 8 σεζόν, κατέκτησε 3 πρωταθλήματα και 2 Κύπελλα Γαλλίας, φτάνοντας παράλληλα στους ημιτελικούς του Κυπέλλου Πρωταθλητριών του 1985, αποκλειόμενος από τη Γιουβέντους του φίλου του Μισέλ Πλατινί, καθώς και εκείνον του Κυπέλλου Κυπελλούχων του 1987, όπου αποκλείστηκε και πάλι, από την ανατολικογερμανική Λοκομοτίβ Λειψίας.

Έχοντας ωριμάσει ποδοσφαιρικά και παράλληλα κατακτήσει και την παγκόσμια αναγνώριση, μετακόμισε στην ομάδα των παιδικών του ονείρων, τη Μαρσέιγ! Με τα χρώματά της «ΟΜ» κατέκτησε δύο πρωταθλήματα και συμμετείχε στον τελικό του Κυπέλλου Πρωταθλητριών Ευρώπης του 1991,  αντίπαλος με τον Ερυθρό Αστέρα Βελιγραδίου, όπου ηττήθηκε στη διαδικασία των πέναλτι. Λίγες εβδομάδες μετά από αυτό το παιχνίδι αποσύρθηκε από την ενεργό δράση. Ο τελευταίος επαγγελματικός του αγώνας, έγινε στις 2 Ιουνίου του 1991, σε μια νίκη 4-1 εναντίον της Ροντέζ. Συμμετείχε συνολικά σε 312 αναμετρήσεις του γαλλικού πρωταθλήματος και πέτυχε 26 τέρματα.

 

Χρίστηκε 52 φορές διεθνής, από το 1980 έως το 1988 και σημείωσε ένα γκολ. Έκανε το διεθνές ντεμπούτο του, στις 23 Μαΐου του 1980, σε μια νίκη 1-0 εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης. Μαζί με τον Μισέλ Πλατινί, τον Λουίς Φερναντέζ  και τον Αλέν Ζιρές, συνέθεσαν το «Carré Magique», την Κορυφαία Μεσαία Γραμμή στην Ευρώπη στη δεκαετία του 1980 και μια από τις Κορυφαίες Παγκοσμίως, Όλων των Εποχών! Στέφθηκε πρωταθλητής Ευρώπης, κατακτώντας το Ευρωπαϊκό πρωτάθλημα του 1984 με τους «τρικολόρ», ενώ έπαιξε με τη φανέλα τους και σε δύο «μικρούς» τελικούς Παγκοσμίου Κυπέλλου, το 1982 τερματίζοντας στη 4^η θέση και το 1986, όπου και εναντίον της Ουγγαρίας στους ομίλους σημείωσε το μοναδικό γκολ της διεθνούς του καριέρας, κατακτώντας τη 3^η θέση, νικώντας το Βέλγιο. Έπαιξε τον τελευταίο διεθνή του αγώνα, στις 19 Νοεμβρίου του 1988, σε μια νίκη με 3-2 επί της Γιουγκοσλαβίας.

Ο Ζαν Τιγκανά υπήρξε ένας box-to-box μέσος, που ενώ στις απαρχές της καριέρας του δεν έπειθε καν ότι μπορεί να κάνει καριέρα ποδοσφαιριστή, εν τούτοις, με «όπλα» τα ψυχικά του αποθέματα, την εξαιρετική τεχνική του κατάρτιση και την έξοχη φυσική κατάσταση, διακρίθηκε για τη διαρκή κίνηση, την ομαδική εργασία, τον ρυθμό και πάνω απ΄ όλα για την ακούραστη αντοχή του, έχοντας χαρακτηριστεί ως «ο άνθρωπος με τους 3 πνεύμονες». Ένα πραγματικό μηχανάκι στο κέντρο του γηπέδου, που παρά το γεγονός ότι ήταν κυρίως υπεύθυνος για την αμυντική λειτουργία της ομάδας, συχνά αποτολμούσε επιθέσεις για να δημιουργήσει ευκαιρίες σκοραρίσματος στους συμπαίκτες του.

Όταν αποσύρθηκε από την ενεργό δράση, συνέχισε να προσφέρει στο ποδόσφαιρο ως προπονητής. Στο παρελθόν έχει κοουτσάρει τη Λυών, τη Μονακό, με την οποία κατέκτησε τον γαλλικό τίτλο του 1997, ενώ έφτασε και στα ημιτελικά του Τσάμπιονς Λιγκ του 1999, αποκλειόμενος από τη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ. Ανέλαβε τη Φούλαμ τον Απρίλιο του 2000, την οποία οδήγησε στην άνοδο στην Πρέμιερ Λιγκ το 2001. Τον Οκτώβριο του 2005, μετά από περισσότερα από δύο χρόνια έξω από το παιχνίδι, υπέγραψε συμβόλαιο με την τουρκική Μπεσίκτας, την οποία έστεψε Κυπελλούχο Τουρκίας το 2007, το πρώτο της Κύπελλο σε οκτώ χρόνια. Στις 25 Μαΐου του 2010, επέστρεψε ως προπονητής στη Μπορντό. Στις 7 Μαΐου του 2011, μετά από μια οδυνηρή ήττα από Σοσό (0-4) και μια λεκτική επίθεση από οπαδούς της ομάδας κατά της κόρης του, που ήταν στο γήπεδο, εγκατέλειψε τον σύλλογο. Στις 18 Δεκεμβρίου του 2011, ανακοινώθηκε ότι θα είναι προπονητής της Σαγκάη Σενχούα από την οποία παραιτήθηκε μετά από 4 μήνες.

PALMARES

Περίοδος: Σύλλογος, Συμμετοχές (Γκολ)

Εφηβική καριέρα

• ·         1965–1972: ASPTT Marseille
• ·         1972–1974: SO Les Caillols
• ·         1974/75: Cassis

Επαγγελματική καριέρα

• ·         1975–1978: Sporting Toulon Var, 76 (10)
• ·         1978–1981: Olympique Lyonnais, 104 (15)
• ·         1981–1989: Football Club des Girondins de Bordeaux, 251 (11)
• ·         1989–1991: Olympique de Marseille, 56 (0)

Σύνολο καριέρας: 487 (36)

Διεθνής

• ·         1980–1988: Γαλλία, 52 (1)

Προπονητική καριέρα

• ·         1993–1995: Olympique Lyonnais
• ·         1995–1999: Association Sportive de Monaco Football Club
• ·         2000–2003: Fulham Football Club
• ·         2005–2007: Beşiktaş Jimnastik Kulübü[
• ·         2010/11: Football Club des Girondins de Bordeaux
• ·         2012: Shanghai Greenland Shenhua Football Club

 

Τίτλοι

Ως ποδοσφαιριστής

Συλλογικοί

Με τη Bordeaux

• ·         Πρωτάθλημα Γαλλίας: 3 (1983/84, 1984/85, 1986/87)
• ·         Κύπελλο Γαλλίας: 2 (1985/86, 1986/87)

Με την Olympique de Marseille

• ·         Πρωτάθλημα Γαλλίας: 2 (1989/90, 1990/91)

Διεθνείς

Με τη Γαλλία

• ·         Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα: 1984
• ·         Παγκόσμιο Κύπελλο: 4^η θέση το 1982, 3^η θέση το 1986

 Προσωπικές Διακρίσεις

• ·         Καλύτερος Πρωτοεμφανιζόμενος στο Γαλλικό Πρωτάθλημα: 1980
• ·         Παίκτης της Χρονιάς για τη Γαλλία: 1984
• ·         2^ος Καλύτερος Παίκτης στην Ευρώπη από το γαλλικό περιοδικό «Onze» (Onze d'Argent): 1984
• ·         Χρυσή Μπάλα: επιλαχών το  1984
  
• ·         Μέλος Ιδανικής 11άδας Διοργάνωσης Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος: 1984
• ·         Μέλος Ιδανικής 11άδας Διοργάνωσης Παγκοσμίου Κυπέλλου: 1986
• ·         3^ος Καλύτερος Παίκτης στην Ευρώπη από το γαλλικό περιοδικό «Onze» (Onze de Bronze): 1987

Ως προπονητής

Συλλογικοί

Με τη Monaco

• ·         Πρωτάθλημα Γαλλίας: 1996/97
• ·         Σούπερ Καπ Γαλλίας: 1997

Με τη Fulham

• ·         Πρωτάθλημα Β’ Κατηγορίας Αγγλίας: 2000/01

Με τη Beşiktaş

• ·         Κύπελλο Τουρκίας: 2 (2005/06, 2006/07)
• ·         Σούπερ Καπ Τουρκίας: 2006

Προσωπικές Διακρίσεις

• ·         Προπονητής της Χρονιάς για τη Γαλλική Ligue 1: 1997
• ·         Προπονητής της Χρονιάς για τη Γαλλία: 1997

ΠΗΓΗ: balleto.gr