Βλογημένος: Τόνι Γιεμπόα

Ο Γκανέζος κεντρικός επιθετικός Τόνι Γιεμπόα (Anthony “Tony” Yeboah), γεννήθηκε στις 6 Ιουνίου του 1966, στο Κουμάσι, μια πόλη στη νότια Γκάνα, βοειοδυτικά της Άκκρα. Με μια 19ετή καριέρα που διήρκεσε από το 1981 έως το 2002, θεωρείται από τους σημαντικότερους, τους πιο γνωστούς και πιο παραγωγικούς σκόρερ στην ιστορία της Γκάνα και του Αφρικάνικου ποδοσφαίρου γενικότερα, έχοντας κερδίσει τη φήμη του, σκοράροντας αρκετά θεαματικά γκολ που συχνά βραβεύτηκαν ως γκολ του Μήνα ή της σεζόν, πανηγυρίζοντάς τα με το δικό του χαρακτηριστικό τρόπο, κουνώντας τον δείκτη του προς τους θεατές! Είναι περισσότερο γνωστός για τις θητείες του σε ευρωπαϊκούς συλλόγους, τη Σααρμπρίκεν, την Άιντραχτ Φρανκφούρτης, τη Λιντς Γιουνάιτεντ και το Αμβούργο κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990 και σε διάφορους συλλόγους στη πατρίδα του στην αρχή της καριέρας του. Έκανε 59 διεθνείς εμφανίσεις για τη Γκάνα, σημειώνοντας 29 γκολ. Σήμερα, είναι ιδιοκτήτης ενός διεθνούς αθλητικού πρακτορείου και μιας αλυσίδας ξενοδοχείων στην Γκάνα.

Πέρασε τα νεανικά του χρόνια στο Κουμάσι, αγωνιζόμενος σε ομάδες της πατρίδας του, όταν το 1988 εντάχθηκε στη γερμανική Σααρμπρίκεν. Ήταν μιας ιστορικής σημασίας μεταγραφή, όντας ένας από τα πρώτους μαύρους παίκτες -ο 2^ος μετά τον επίσης Γκανέζο Άντονι Μπαφόε (Anthony Baffoe)-, που εμφανίστηκαν στην Μπουντεσλίγκα, η οποία εκείνη την εποχή κυριαρχούνταν από λευκούς παίκτες, σχεδόν όλους Γερμανούς πλην λίγων ξένων κυρίως από ευρωπαϊκές χώρες. Είχε μια σχετικά μέτρια πρώτη σεζόν, αλλά στη συνέχεια σκόραρε 17 γκολ στο πρωτάθλημα στη δεύτερη περίοδό του στο Σααρμπρίκεν. Συνολικά, στη διετία του εκεί, σκόραρε 26 γκολ σε 65 παιχνίδια για τον σύλλογο. Στη συνέχεια μεταγράφηκε στην Άιντραχτ Φρανκφούρτης, όπου στην πρώτη του εμφάνιση, αποδοκιμάστηκε από μερίδα των οπαδών, μιμούμενοι κραυγές μαϊμούς μεταξύ άλλων και ρατσιστικές προσβολές! Είναι ο πρώτος μαύρος παίκτης που υπέγραψε ποτέ στην Άιντραχτ.

Στη μητρόπολη της Έσσης, καθιερώθηκε γρήγορα ως ένας εξαιρετικός επιθετικός, αποστομώνοντας όλους τους πολέμιούς του! Εξίσου ικανότατος με τα πόδια και το κεφάλι, ταίριαξε άμεσα με το στιλ παιχνιδιού της ομάδας, μαγεύοντας τους οπαδούς της, σε σημείο σύντομα να ιδρυθεί κλαμπ οπαδών του με την ονομασία «Zeugen Yeboahs» (Μάρτυρες του Γιεμπόα -λογοπαίγνιο με το Μάρτυρες του Ιεχωβά)! Έγινε λαϊκός ήρωας και ο σούπερ σταρ της διπλανής πόρτας για τον κόσμο της Φρανκφούρτης! Η δημοτικότητά του βοήθησε να ανοίξει μια μεγάλη πόρτα προς την φυλετική ενσωμάτωση στην περιοχή, καθώς ήταν βαθιά η επιρροή του στους οπαδούς και τους πολίτες, οι οποίοι δεν είχαν όλοι συμπάθεια προς τους Αφρικανούς μέχρι τότε. Ήταν δύο φορές ο Κορυφαίος Σκόρερ της Μπουντεσλίγκα με τη Άιντραχτ, το 1993 μαζί με τον Ουλφ Κίρστεν (Ulf Kirsten) και το 1994, μαζί με τον Στέφαν Κουντζ (Stefan Kuntz).

Με αυτόν πρωτοπόρο, η Μπουντεσλίγκα και ο γερμανικός λαός υποδέχτηκαν κι άλλους Αφρικανούς παίκτες όπως ο Τζέι-Τζέι Οκότσα (Jay-Jay Okocha), ο Σάμουελ Κουφούρ (Samuel Kuffour) και ο Σουλεϊμάν Σανέ (Souleyman Sané)! Το 1995, ο ίδιος και οι συμπαίκτες του Μαουρίτσιο Γκαουντίνο (Maurizio Gaudino) και Τζέι-Τζέι Οκότσα, συγκρούστηκαν με τον προπονητή τους Γιουπ Χάινκες (Jupp Heynckes), κάτι που οδήγησε στην αποχώρησή τους από τον σύλλογο, μετά από 123 αγώνες, έχοντας σκοράρει 68 γκολ. Η δημοτικότητά του στη Φρανκφούρτη παραμένει εντυπωσιακή και αποδεικνύεται από το γεγονός ότι οι οπαδοί της Άιντραχτ εξακολουθούν να φορούν μέχρι και σήμερα μπλουζάκια με το σύνθημα «Zeugen Yeboahs»!

Εντάχθηκε στην αγγλική Λιντς, με τίμημα 3,4 εκατομμύρια λίρες, τον Ιανουάριο του 1995, καταφέρνοντας να σκοράρει 13 γκολ σε 16 παιχνίδια για το υπόλοιπο της περιόδου. Τη δεύτερη σεζόν του στο Ίλαντ Ρόουντ, ψηφίστηκε Παίκτης της Χρονιάς για τη Λιντς, ο πρώτος μη-Βρετανός στην ιστορία του συλλόγου! Σκόραρε συνολικά 32 γκολ για την Λιντς, σε 66 εμφανίσεις και εξακολουθεί μέχρι σήμερα να είναι σεβαστός και να λατρεύεται ως ήρωας για το σύλλογο του Γιορκσάιρ!

Αξέχαστα γκολ του θεωρούνται ένα βολέ εναντίον της Λίβερπουλ και ένα γκολ του εναντίον της Γουίμπλεντον τη σεζόν 1995/96, που χαρακτηρίστηκαν γκολ του μήνα στην Premier League, με το δεύτερο μάλιστα να βραβεύεται και ως γκολ της σεζόν 1995/96. Μέχρι ο Γκάρεθ Μπέιλ (Gareth Bale) να ισοφαρίσει τον άθλο του, το 2013, ο Γιεμπόα ήταν ο μόνος παίκτης που κέρδισε 2 διαδοχικές βραβεύσεις για το Γκολ του Μήνα, από τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο του 1995! Μέχρι σήμερα, οι ποδοσφαιριστές σε όλη τη Αγγλία εξακολουθούν να αποκαλούν ένα «Yeboah» ή «Tony» και πανηγυρίζουν κουνώντας το δείκτη τους, όταν η μπάλα χτυπήσει το κάτω μέρος του οριζόντιου δοκαριού, αντίστοιχο με τα γκολ του εναντίον της Λίβερπουλ και της Γουίμπλεντον!

Σημείωσε επίσης τρία χατ-τρικ για τη Λιντς, το πρώτο κατά της Ίπσουιτς στην Πρέμιερ Λιγκ στο Ίλαντ Ρόουντ στις 5 Απριλίου του1995, το 2^ο εναντίον της Μονακό για το Κύπελλο UEFA 1995/96 , στις 12 Σεπτεμβρίου του 1995 και το 3^ο, 11 ημέρες αργότερα σε έναν αγώνα της Πρέμιερ Λιγκ εναντίον της Γουίμπλεντον, στο Σέλχαρστ Παρκ. Αναφέρεται συχνά για τη καλή του φόρμα και την ανδρεία του, ενώ στο Λιντς ήταν γνωστή η αγάπη του για τη πουτίγκα του Γιορκσάιρ! Ένα βίντεο που κυκλοφόρησε στη πόλη με τίτλο «Yeboah – Shoot to Kill» (Γιεμπόα - Σουτάρει για να σκοτώσει), έγινε ανάρπαστο στο Λιντς! Όταν ήταν στο Λιντς, οι οπαδοί της ομάδας προσέθεταν τα γράμματα "OAH" δίπλα στο ακρωνύμιο "ΥΕΒ" (Yorkshire Electricity Board), που είναι η εταιρεία παροχής Ηλεκτρικού ρεύματος του Γιορκσάιρ!

Αρκετοί τραυματισμοί, που πολλοί προήλθαν από τις διεθνείς υποχρεώσεις του, τον κράτησαν εκτός αγώνων σε αρκετές περιπτώσεις. Το 1997, όταν ο Τζορτζ Γκρέιαμ (George Graham), ανέλαβε ως προπονητής, υπήρξε μια σύγκρουση προσωπικοτήτων και ο Γιεμπόα παραχωρήθηκε, μετά από 33 γκολ σε 62 παιχνίδια, επιστρέφοντας πίσω στη Γερμανία και τη Μπουντεσλίγκα, στο Αμβούργο το 1997. Μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2001, που έφυγε από τους «δεινόσαυρους», σκόραρε 28 γκολ σε 100 παιχνίδια, ενώ είχε σημαντικό ρόλο στη παρουσία τους στο Τσάμπιονς Λιγκ της περιόδου 1999/2000. Εντάχθηκε στην Αλ Ιτιχάντ του Κατάρ, υπό τις οδηγίες του αυστριακού Γιόζεφ Χικερσμπέργκερ (Josef Hickersberger). Στο Κατάρ, κατέκτησε το πρωτάθλημα του 2001/02, καθώς και το Κύπελλο της ίδιας περιόδου. Εγκατέλειψε την ενεργό δράση στο τέλος αυτής της περιόδου.

Ήταν μέλος της εθνικής ομάδας της Γκάνα για πάνω από δέκα χρόνια, εκπροσωπώντας τη πατρίδα του σε 3 Κύπελλα Εθνών Αφρικής, κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990. Σκόραρε 29 γκολ σε 59 εμφανίσεις και είναι ο 3^ος καλύτερος σκόρερ στην ιστορία της πίσω από τον Αμπεντί Πελέ (Abedi Pele) και τον Ασαμόα Γκιάν (Asamoah Gyan)!

Το 2005, εμφανίστηκε στο αποχαιρετιστήριο ματς για τον Λούκας Ραντέμπε (Lucas Radebe) στο Λιντς με Αφρικανούς παίκτες από το παρελθόν και το παρόν. Τον Δεκέμβριο του 2006, συμμετείχε σ’ ένα φιλανθρωπικό αγώνα μεταξύ των «Anthony Baffoe XI vs Anthony Yeboah XI». Σύμφωνα με τους διοργανωτές, η εκδήλωση αυτή θα πραγματοποιούνταν σε ετήσια βάση για να αντλήσει κεφάλαια για τη στήριξη ορφανοτροφείων στη χώρα. Στις 3 Νοεμβρίου του 2008, διορίστηκε ως ο νέος πρόεδρος της νεοφώτιστης στη Premier League της Γκάνα, Μπερέκουμ Τσέλσι.

Από τις 23 Ιανουαρίου του 2013, η εικόνα του Τόνι Γιεμπόα κοσμεί έναν από τους 12 «Πυλώνες της Αρμονίας» στο σταθμό του μετρό «Willy-Brandt-Platz» στη Φρανκφούρτη. Τον Ιούνιο του 2014, ένα 5όροφο κτήριο στη Φρανκφούρτη καλύφθηκε από την εικόνα του Τόνι Γιεμπόα, με κείμενο στα γερμανικά, που μεταφράζεται σε «Είμαστε ντροπιασμένοι για όλους εκείνους που φωνάζουν εναντίον μας». Αυτό, διοργανώθηκε από το πρόγραμμα «Fan Fan» της Φρανκφούρτης και χρηματοδοτήθηκε με επιχορήγηση. Ο ίδιος ήταν παρών για τα επίσημα εγκαίνια του έργου.

Σήμερα, είναι ο ιδιοκτήτης ενός διεθνούς πρακτορείου σε διάφορες δραστηριότητες των σπορ που ονομάζεται «Anthony Yeboah Sportpromotion». Επίσης έχει μια αλυσίδα ξενοδοχείων στην Γκάνα, στην πρωτεύουσα Άκκρα και στο Κουμάσι, που ονομάζεται «Yegoala». Είναι παντρεμένος και έχει δύο παιδιά.