Δημήτρης Κύζας

Ο Κύπριος κεντρικός αμυντικός Δημήτρης Κύζας, γεννήθηκε στις 6 Σεπτεμβρίου του 1953, στο Παραλίμνι, τον μεγαλύτερο δήμο του ελεύθερου τμήματος της επαρχίας Αμμοχώστου, δίπλα στην ομώνυμη λίμνη στα νοτιοανατολικά της Μεγαλονήσου. Ξεκίνησε το ποδόσφαιρο από την Ένωση Νέων Παραλιμνίου το 1971 και το 1976 ήλθε στην Ελλάδα για τον Παναθηναϊκό. Ξεχώριζε λόγω των έξοχων ικανοτήτων του, καθώς ήταν ένας καθαρός, συνεπής αμυντικός, που εξουδετέρωνε τον αντίπαλο, χωρίς να τον εξοντώνει, χάρη στην αγωνιστική πειθαρχία που τον διέκρινε. Μετά από μεγάλη καριέρα στους «πράσινους», το 1981 πήγε στην ΠαναχαΪκή και την επόμενη χρονιά, για μια σεζόν, στον ΟΦΗ. Επέστρεψε στην Παναχαϊκή για να κρεμάσει τα παπούτσια του το 1989. Σπουδαίος κεντρικός αμυντικός στην εποχή του και σπάνιος χαρακτήρας, άφησε τη στάμπα του στο πρωτάθλημά μας. Φόρεσε 9 φορές την φανέλα της εθνικής Κύπρου και σημείωσε ένα γκολ. Είναι μέλος και έχει διατελέσει και πρόεδρος του συνδέσμου Παλαιμάχων Παναχαϊκής. Σήμερα είναι μόνιμος κάτοικος Πατρών, διατηρώντας ξενοδοχειακή επιχείρηση.

Ξεκίνησε από το 1967 και αγωνιζόταν ήδη στην  Ένωση Νέων Παραλιμνίου, όντας μέλος της μεγάλης ομάδας της περιόδου 1974/75, της καλύτερης περιόδου της Ένωσης όλων των εποχών, η οποία εκτός από φιναλίστ του Κυπέλλου και δευτεραθλήτρια Κύπρου, ανακηρύχθηκε και ως η καλύτερη άμυνα της Ευρώπης εκείνης της ποδοσφαιρικής περιόδου! Στο τέλος αυτής της σεζόν, στα 22 του χρόνια, άφησε τη γενέτειρά του και τον τοπικό ποδοσφαιρικό σύλλογο, προκειμένου να έλθει στην Αθήνα για λογαριασμό του Παναθηναϊκού!  Σύμφωνα με τον ίδιο, αυτό που σημάδεψε όχι μόνο την καριέρα του, αλλά ολόκληρη τη ζωή του, ήταν η εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο. Στις 20 Ιουλίου του 1974, απολυόταν έχοντας συμπληρώσει 24 μήνες στον στρατό και την ίδια μέρα έγινε η εισβολή, με αποτέλεσμα η θητεία του να παραταθεί άλλους 10 μήνες! Πάντα σύμφωνα με τον ίδιο, αυτό ήταν το λιγότερο! .... Υπηρετούσε στο Κέντρο Νεοσυλλέκτων Αμμοχώστου και η πιο τραγική στιγμή που έζησε, διαδραματίστηκε την 1^η Αυγούστου, όταν ευρισκόμενος στο προαύλιο νοσοκομείου μαζί με άλλους 30 περίπου φαντάρους, μία ρουκέτα τρύπησε τον τοίχο και 6-7 παιδιά σκοτώθηκαν. Συνολικά, κινδύνευσε 5 φορές να χάσει τη ζωή του, καθώς ήταν μάχιμος στην πρώτη γραμμή του πολέμου! Δηλώνει ότι ...

«Έχω σκοτώσει για να υπερασπιστώ την πατρίδα και τη ζωή μου κι όσα έζησα τότε δεν πρόκειται ποτέ να σβήσουν από τη μνήμη μου»! 

Ο Δημήτρης Κύζας, δεύτερος από δεξιά

Ο προπονητής που τον βοήθησε περισσότερο στην καριέρα του ήταν ο Τσεχοσλοβάκος Σβιάτοπλουκ Πλούσκαλ (Svatopluk Pluskal), ο οποίος υπήρξε σπουδαίος κεντρικός αμυντικός και ήταν αυτός που του έμαθε τα μυστικά της θέσης! Στο Παραλίμνι έμεινε για μία πενταετία και για να έλθει στον Παναθηναϊκό, τον βοήθησε ο Πανίκος Ιακώβου, την περίοδο που ήταν προπονητής της Εθνικής Κύπρου. Γνώριζε προσωπικά τον σκάουτερ της ομάδας, τον Δημήτρη Θεοφάνη  και του είπε να τον παρακολουθήσει σε ένα ματς. Αυτό ήταν! Τον είδε, του άρεσε, ήρθε στην Αθήνα και συμφώνησε με τον Αντώνη Μαντζαβελάκη!

Τελικός κυπέλλου Κύπρου (6 Ιουλίου 1975): Από αριστερά προς τα δεξιά: Δήμος Κωνσταντίνου,  Δημήτρης Κύζας,  Γιάννης Μέρτακκας, Λούκας Παπαλούκας,  Γιαννάκης Χειμώνας, Ανδρέας Κωνσταντίνου,  Κυριάκος Τσούκκας,  Σιαλής Τσούκκας,  Αιμίλιος Μαυρουδής,  Γιώργος Βλίττης,  Δημήτρης Οικονόμου (Κούδας).

Στον Παναθηναϊκό, ήρθε το καλοκαίρι του 1975, μαζί με το άλλο μεγάλο αστέρι της Ένωσης Νέων Παραλιμνίου, τον μεσοεπιθετικό Δημήτρη Λούκα Οικονόμου, ή αλλιώς «Κούδα», ο οποίος έμεινε στον Παναθηναϊκό μέχρι το 1977! Την πρώτη χρονιά δεν αγωνίστηκε γιατί υπήρχε πρόβλημα με την έκδοση του δελτίου του. Έκανα προπονήσεις μαζί με την υπόλοιπη ομάδα και έπαιζε στα φιλικά. Αγωνιζόταν δίπλα σε παίκτες όπως ο Μίμης Δομάζος, ο Αντώνης Αντωνιάδης, ο Άνθιμος Καψής, ο Κώστας Ελευθεράκης, ο Βασίλης Κωνσταντίνου και άλλους, μία φουρνιά μεγάλων ποδοσφαιριστών, οι οποίοι είχαν αγωνιστεί σε τελικό Κυπέλλου Πρωταθλητριών Ομάδων Ευρώπης και προκαλούσαν δέος! Όταν πήγε στην ομάδα, όμως  δεν τον υποτίμησε κανείς τους! Αντίθετα, τον βοήθησαν να προσαρμοστεί και δεν είναι τυχαίο ότι ακόμα και σήμερα έχουν επικοινωνία μεταξύ τους και καλές σχέσεις! 

                                  

Η ομάδα της περιόδου 1979/80. Ο Δημήτρης Κύζας, όρθιος, 2ος από αριστερά

Οι «πράσινοι», ήταν η πρώτη ομάδα του διεθνούς αμυντικού εν Ελλάδι. Η περίοδος κατά την οποία ο Κύπριος αμυντικός κατέφθασε στο «τριφύλλι» χαρακτηρίζεται ως «μεταβατική», με τον ίδιο πάντως, να καθιερώνεται σχεδόν αμέσως στο αρχικό σχήμα. Έχοντας πλάι του άλλα… τρία «Κ» (Βασίλης Κωνσταντίνου, Νίκος Κόβης, Άνθιμος Καψής), είχε καθοριστική συμβολή στην κατάκτηση του νταμπλ του 1977, συνεργαζόμενος άψογα με τους συμπαίκτες του αμυντικούς! Το πρωτάθλημα, ουσιαστικά κατακτήθηκε ύστερα από την ισοπαλία στην Τούμπα, μπροστά σε 45.000 κόσμο, ενώ στο Κύπελλο, στον ημιτελικό της Λεωφόρου, απέκλεισαν τον Ολυμπιακό, τον Ιούνιο του 1977, με νίκη 2-1 στη παράταση, σ’ ένα ματς που τα είχε όλα! Σασπένς, όμορφα γκολ, αποβολές, αλλά και μετά το τέλος του αγώνα, έξω από το γήπεδο φιλάθλους και των δύο ομάδων να συνομιλούν μεταξύ τους!

Με τον ΠΑΟ το 1979.
Επάνω: Αχιλλέας Ασλανίδης, Βασίλης Κωνσταντίνου, Νίκος Κόβης, Δημήτρης Κίζας, Τάκης Ελευθεριάδης, Κώστας Ελευθεράκης Κάτω: Βάλτερ Βάγκνερ, Σπύρος Λιβαθηνός, Όσκαρ Αλβαρέζ, Χρήστος Τερζανίδης, Στέλιος Στεφανάκης

Από τους αντίπαλους επιθετικούς, τους πιο δύσκολους στην αντιμετώπιση, θεωρεί τον Ντούσαν Μπάγεβιτς (Dušan Bajević), τον Τάσο  Μητρόπουλο, τον Δημήτρη Γκέσιο του Ηρακλή, αλλά και τον Μάικ Γαλάκο! Κατέκτησε κι ένα Βαλκανικό Κύπελλο όσο ανήκε στον Παναθηναϊκό.  Σε 4 σεζόν αγωνίστηκε σε 79 ματς και πέτυχε 4 γκολ. Την περίοδο 1980/81, παραχωρήθηκε στη Παναχαϊκή, παραμένοντας για ένα χρόνο στην Πάτρα και την επόμενη σεζόν πήρε μεταγραφή στον ΟΦΗ, τον 3^ο εν Ελλάδι σταθμό του, ύστερα από επιθυμία του Θεόδωρου Βαρδινογιάννη. Τότε στον ΟΦΗ προπονητής ήταν ο Νίκος Αλέφαντος, ο οποίος μεν τον ήθελε, αλλά δεν κατάφεραν να βρουν κώδικα επικοινωνίας! Δεν έμεινε πολύ στην Κρήτη, μόλις μια περίοδο και ξαναγύρισε στην πρωτεύουσα της Αχαΐας και την Παναχαϊκή, το 1982, για να μην ξαναφύγει ποτέ ξανά από εκεί!

Απ’ όταν επέστρεψε στην πατρινή ομάδα, έως το 1989, όταν και κρέμασε τα ποδοσφαιρικά του παπούτσια, «ανεβοκατέβαινε» ανάμεσα στην Α’ και τη Β’ Εθνική μαζί της. Αυτό το γεγονός δεν τον άφησε να φανεί όσο θα ήθελε. Διετέλεσε πάντως αρχηγός της Παναχαϊκής, ενώ ήταν σταθερός σε απόδοση και εκ των πολυτιμότερων παικτών της, μπαίνοντας έτσι στο πάνθεο των άσων που φόρεσαν τη μελανέρυθρη φανέλα της!

Από τα 17 του κιόλας χρόνια, είχε φορέσει τη φανέλα της εθνικής Κύπρου. Συμπλήρωσε 22 συμμετοχές με το εθνόσημο, εκ των οποίων οι 9 επίσημες, σκοράροντας 2 φορές, το ένα απ’ τα γκολ αυτά μάλιστα, το πέτυχε με αντίπαλο την εθνική μας ομάδα και στον… συμπαίκτη του στον Παναθηναϊκό, τερματοφύλακα Βασίλη Κωνσταντίνου! Κλήθηκε και στο ελληνικό αντιπροσωπευτικό συγκρότημα, έχοντας όμως ήδη χριστεί διεθνής με την Κύπρο, στάθηκε αδύνατο να φορέσει την φανέλα της Ελλάδος.

Μετά το τέλος της πλούσιας καριέρας του, κι έχοντας «ριζώσει» πια στην Πάτρα, ασχολήθηκε λίγο με την προπονητική, με τη διδασκαλία σε σχολείο, καθώς και με επιχειρηματικές δραστηριότητες, διατηρώντας ξενοδοχειακή επιχείρηση. Έχει διατελέσει και πρόεδρος του συνδέσμου των παλαιμάχων ποδοσφαιριστών της πατρινής ομάδας!

PALMARES

Περίοδος: Σύλλογος, Συμμετοχές (Γκολ)

Εφηβική καριέρα

• ·         1967-1971: Ένωσις Νέων Παραλιμνίου

Επαγγελματική καριέρα

• ·         1971-1975: Ένωσις Νέων Παραλιμνίου, 135         
• ·         1975-1981: Παναθηναϊκός Αθλητικός Όμιλος, 78              
• ·         1981/82: Παναχαϊκή Γυμναστική Ένωσις 1891                    
• ·         1982/83: Όμιλος Φιλάθλων Ηρακλείου (ΟΦΗ), 4              
• ·         1983-1989: Παναχαϊκή Γυμναστική Ένωσις 1891                

Διεθνής

• ·         Κύπρος: 9 (1)

Τίτλοι

Με το Παραλίμνι

• ·         Πρωτάθλημα Κύπρου: επιλαχών 1974/75
• ·         Κύπελλο Κύπρου: φιναλίστ: 2 (1973/74, 1974/75)

Με τον Παναθηναϊκό

• ·         Πρωτάθλημα Ελλάδας: 1976/77
• ·         Κύπελλο Ελλάδας: 1976/77
• ·         Βαλκανικό Κύπελλο συλλόγων: 1977

Με την Παναχαϊκή

• ·         Πρωτάθλημα Β’ Εθνικής Ελλάδος: 2 (1983/84, 1986/87)

 Τμήματα του κειμένου αποτελούν -ουσιαστικά- μεταφορά, σε τρίτο πρόσωπο, της συνέντευξης του Δημήτρη Κύζα στον δημοσιογράφο Σάββα Λιβάνιο, την Τετάρτη 4 Δεκεμβρίου του 2013, στην εξαιρετική στήλη της "Ελευθεροτυπίας" με τίτλο "Σαν παλιό σινεμά". Εμπλουτίστηκε και με άλλα στοιχεία, που βρήκα στο balleto.gr  . Οι φωτογραφίες που αφορούν το Παραλίμνι, αντλήθηκαν από εδώ