Γκενάντι Λιτόφτσενκο

Ο Σοβιετικός, ουκρανικής καταγωγής, Γκενάντι Λιτόφτσενκο (Gennadiy Vladimirovich Litovchenko) γεννήθηκε στις 11 Σεπτεμβρίου του 1963, στο Ντνιπροτζερσίνσκ, μια πόλη στο κέντρο της σημερινής Ουκρανίας, στη δεξιά όχθη του ποταμού Δνείπερου. Έχοντας ξεκινήσει το 1975 από τις ακαδημίες της Ντνίπρο του Ντνιπροπετρόφσκ, το 1981 προωθήθηκε στην πρώτη ομάδα και σε ηλικία 18 ετών υπέγραψε το πρώτο του επαγγελματικό συμβόλαιο. Παρέμεινε μέχρι τα τέλη του 1987, κατακτώντας ένα πρωτάθλημα και ένα Λιγκ Καπ της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Τον Ιανουάριο του 1988, μεταγράφηκε στην Ντιναμό Κιέβου, στην οποία παρέμεινε για δύο αγωνιστικές περιόδους κατακτώντας το double το 1990. Το 1991, ήλθε στην Ελλάδα για τον Ολυμπιακό Πειραιώς, στον οποίο παρέμεινε μέχρι το 1993, ενώ το 1992 κατάφερε να κατακτήσει με την ερυθρόλευκη φανέλα το Κύπελλο Ελλάδας. Επέστρεψε στην Ουκρανία και μετά από μια τριετία που αγωνίστηκε στην πατρίδα του, την Αυστρία και την Κύπρο, αποσύρθηκε το 1996. Σπουδαίος ποδοσφαιριστής, με εξαιρετικές ικανότητες, διακρίθηκε για την υψηλή τεχνική κατάρτιση, την παραγωγικότητα, το θαυμάσιο μακρινό σουτ-δυναμίτη και το ομαδικό του πνεύμα!

Είχε την ικανότητα να επιτίθεται και να αμύνεται το ίδιο αποτελεσματικά. Μέσα στο γήπεδο ήταν παντού, με λίγα λόγια, ήταν ένα αληθινό «μηχανάκι»! Ένας ποδοσφαιριστής, από αυτούς που οι προπονητές λατρεύουν να έχουν υπό τις οδηγίες τους! Με την εθνική ομάδα της ΕΣΣΔ, από το 1984 μέχρι το 1990, πραγματοποίησε 54 διεθνείς εμφανίσεις και πέτυχε 15 γκολ. Εμφανίστηκε στα Παγκόσμια Κύπελλα του 1986 και του 1990 και στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα του 1988, φτάνοντας μέχρι τον τελικό. Τη διετία 1993-94 αγωνίστηκε και 4 φορές για την εθνική ομάδα της Ουκρανίας.

Η γενέτειρά του ήταν γνωστή ως Καμιάνσκε μέχρι το 1936, όταν μετονομάστηκε σε Ντιπροντζερσίνσκ, προς τιμήν του κομμουνιστή Φέλιξ Ντζερσίνσκι (Felix Dzerzhynsky), του ιδρυτή της μυστικής αστυνομίας των Μπολσεβίκων, της Τσέκα (Cheka). Στις 19 Μαΐου του 2016, η πόλη μετονομάστηκε πίσω στο ιστορικό της όνομα. Έκανε τα πρώτα του ποδοσφαιρικά βήματα, από το 1975, στα 12 του χρόνια, στις ακαδημίες της Ντνιέπρ του Ντνιπροπετρόβσκ και αγωνιζόταν στις "μικρές" ομάδες της. Το καλοκαίρι του 1980 ήταν μέλος της Ολυμπιακής ομάδας της Σοβιετικής Ένωσης και οι ιθύνοντες του συλλόγου του έκριναν ότι στα 17 του χρόνια ήταν έτοιμος για να "ανέβει" στην ομάδα των ανδρών.

Το 1981 λοιπόν, προωθήθηκε στην πρώτη ομάδα της Ντνίπρο Ντνιπροπετρόφσκ και σε ηλικία 18 ετών υπέγραψε το πρώτο του επαγγελματικό συμβόλαιο. Ο Λιτόφτσενκο δεν άργησε να βρει θέση στην ομάδα. Στην πρώτη του μόλις χρονιά με τη Ντνιέπρ, πρόλαβε να πετύχει και 2 γκολ στις 17 συμμετοχές που είχε. Από εκεί και πέρα, ο δρόμος της 11άδας είχε ανοίξει πλέον διάπλατα. Στην ομάδα του Δνείπερου έμεινε μέχρι και το 1987 έχοντας 183 συμμετοχές και 36 γκολ, στατιστική κάτι παραπάνω από ικανοποιητική για μέσο, ενώ το 1983 κατέκτησε το πρωτάθλημα Σοβιετικής Ένωσης και την αμέσως επόμενη χρονιά (1984) ανακηρύχθηκε Κορυφαίος Σοβιετικός και Κορυφαίος Ουκρανός ποδοσφαιριστής απ' την Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία της χώρας. Κατέκτησε και το Σοβιετικό Λιγκ Καπ του 1986. Η συμμετοχή του στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1986 στο Μέξικο, του άνοιξε το δρόμο για τη μεγάλη μεταγραφή, η οποία ολοκληρώθηκε όμως 2 χρόνια αργότερα!

Τον Ιανουάριο του 1988, αποκτήθηκε απ' τη μεγάλη Ντιναμό του Κιέβου και θα γίνει βασικό και αναντικατάστατο στέλεχος της! Ο Λιτόφτσενκο είχε φυσικά θέση και στην ισχυρή ομάδα της Σοβιετικής Ένωσης που το καλοκαίρι του 1988 έφτασε μέχρι τον τελικό του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος, όπου ηττήθηκε απ' την Ολλανδία της ‘’Αγίας Τριάδας’’ των Μάρκο φαν Μπάστεν (Marcel "Marco" van Basten), Ρουντ  Γκούλιτ (Ruud Gullit) και Φρανκ  Ράϊκαρντ (Franklin Edmundo Rijkaard) με 0-2 και θεωρούταν πλέον εκ των σημαντικότερων ποδοσφαιριστών του Σοβιετικού μπλοκ. Το 1990 ήταν και πάλι μέλος της εθνικής ομάδας της Σοβιετικής Ένωσης στο Παγκόσμιο Κύπελλο της Ιταλίας.

Στη Ντιναμό, έμεινε μια τριετία έχοντας 82 συμμετοχές και 20 γκολ, ενώ το 1990 κατέκτησε το νταμπλ με την ομάδα του. Η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991 και η αλλαγή του χάρτη των μεταγραφών στη χώρα, αφού πλέον δεν υπήρχε η απαγόρευση μεταγραφής στο εξωτερικό, τον ώθησαν να ακολουθήσει τους συμπατριώτες του Γιούρι Σάβιτσεφ (Yuri Nikolayevich Savichev) και τον καλό του φίλο απ' την εθνική ομάδα και τοπ σκόρερ της χώρας, Όλεγκ Προτάσοφ (Oleh Valeriyovych Protasov) στη νέα τους ομάδα, τον Ολυμπιακό Πειραιώς!. Ο Λιτόφτσενκο, αφού η Ντιναμό δεν είχε καμμιά αντίρρηση, μιας και ο τότε πρόεδρος των «ερυθρολέυκων» Αργύρης Σαλιαρέλης, είχε τάξει στους Ουκρανούς "λαγούς με πετραχήλια", δε διστάζει να κάνει το βήμα και το 1991 "πατάει" Ελλάδα για λογαριασμό του Ολυμπιακού.

Η έλευση του Λιτόφτσενκο σκόρπισε χαμόγελα και αισιοδοξία στον κόσμο του Ολυμπιακού, σε μια ταραγμένη περίοδο για τον σύλλογο. Γνωστό - γνωστότατο όνομα, δύσκολο εκείνη την εποχή, καθώς ούτε Internet υπήρχε ούτε τα τηλεοπτικά κανάλια ‘’βομβάρδιζαν’’ με αγώνες,  για να υπάρχει εικόνα και ιδία άποψη για πολλούς ποδοσφαιριστές. Οι παραστάσεις που υπήρχαν, ήταν ότι μπορούσε να δει κανείς από τα ευρωπαϊκά ή παγκόσμια ποδοσφαιρικά ραντεβού, οι αγώνες με ελληνικές ομάδες στις ευρωπαϊκές διασυλλογικές διοργανώσεις και φυσικά οι εφημερίδες που, ας πούμε, είχαν μια άποψη πιο εμπεριστατωμένη για την αξία ενός ποδοσφαιριστή! Ο "Λίτο" -όπως τον βάφτισαν άμα τη αφίξη του οι εφημερίδες- ήταν αναγνωρίσιμος, λόγω των συμμετοχών του με τη Σοβιετική Ένωση. Καθαρόαιμος μέσος, "8άρι" όπως θα λέγαμε, μπορούσε να αμύνεται και να επιτίθεται το ίδιο αποτελεσματικά, ενώ τα "στημένα" του ήταν φωτιά, λόγω του πολύ δυνατού σουτ που διέθετε.

Ο "Λίτο" άργησε να κάνει σεφτέ στα γκολ, αλλά... βρήκε παιχνίδι για να το κάνει: Στις 19 Μαΐου του 1991, απέναντι στην ΑΕΚ του Ντούσαν Μπάγεβιτς (Dušan Bajević)! … 3-1 το τελικό σκορ υπέρ του Ολυμπιακού, με τους Προτάσοφ & Σάβιτσεφ να έχουν κάνει το 2-0, την ΑΕΚ να μειώνει στο 76^ο λεπτό  με τον Στέλιο  Μανωλά αλλά ο Ολυμπιακός με το "Λίτο" στο 88^ο  τελείωσε την ΑΕΚ και τον αγώνα θριαμβευτικά. Στις 18 Αυγούστου του 1991, ο Λιτόφτσενκο έκανε "σεφτέ" και στο κύπελλο Ελλάδος, σκοράροντας το 3^ο και τελευταίο γκολ του Ολυμπιακού, στο 3-1 της ομάδας επί της Νάουσας. Τρείς ημέρες αργότερα, στις 21 Αυγούστου, πάλι για το κύπελλο, ο "Λίτο" ανοίγει το σκορ στο νικηφόρο 4-0 επί του Ηλυσιακού. Η συγκεκριμένη σεζόν (1991/92) ήταν επιτυχημένη για τον Λιτόφτσενκο, αφού πέτυχε άλλα 8 γκολ και βοήθησε τα μέγιστα τον Ολυμπιακό ώστε να κατακτήσει το Κύπελλο Ελλάδος με αντίπαλο τον ΠΑΟΚ σε διπλό τελικό (σκοράροντας μάλιστα στον 2^ο αγώνα που έγινε στο στάδιο Καραϊσκάκη). Αναλυτικά, εκείνη τη σεζόν ο "Λίτο" σκόραρε :

•  Στις 24 Νοεμβρίου του 1991, για το πρωτάθλημα, στο νικηφόρο 3-1 επί του Πανιωνίου (33^ο λεπτό, 1-1)

•  Στις 29 Δεκεμβρίου του 1991, για το πρωτάθλημα, στο επιβλητικό 7-0 επί του Πανσερραϊκού (44^ο  λεπτό, 3-0)

•  Στις 8 Μαρτίου του 1992, για το πρωτάθλημα, στο νικηφόρο 3-1 επί της Λάρισας (11^ο  λεπτό, 1-0)

•  Στις 12 Απριλίου του 1992, για το πρωτάθλημα, σκοράροντας εις διπλούν εναντίον του Πανιωνίου στο 4-1, στη Νέα Σμύρνη (26^ο λεπτό 2-0, 68^ο λεπτό 3-1)

•  Στις 22 Απριλίου του 1992, για τον α’ ημιτελικό του Κυπέλλου, στο νικηφόρο 4-1 με τον Ατρόμητο Περιστερίου (32^ο λεπτό, 1-1)

•  Στις 3 Μαΐου του 1992, για το πρωτάθλημα, στο νικηφόρο 2-0 επί της Ξάνθης (83^ο λεπτό, 2-0)

•  Στις 27 Μαΐου του 1992, στον 2^ο  αγώνα του τελικού Κυπέλλου, στο νικηφόρο 2-0 με τον ΠΑΟΚ (21^ο λεπτό, 1-0)

Η επόμενη σεζόν ήταν περίεργη. Στα μέσα της χρονιάς ο Ολυμπιακός μετά την εντός έδρας ισοπαλία με τον Εδεσσαϊκό, έμεινε πίσω στη βαθμολογία, η είσοδος των Σωκράτη Κόκκαλη και Σταύρου Νταϊφά στη διοίκηση είχε δημιουργήσει προσδοκίες στον κόσμο και κάπου εκεί στη διοίκηση, θεώρησαν πως ο Όλεγκ Μπλαχίν (Oleh Volodymyrovych Blokhin) είχε κλείσει τον κύκλο του στην ομάδα. Ο Μπλαχίν, που στο μεταξύ μετά το "σπάσιμο" της δυσμενούς παράδοσης στην Τούμπα, είχε οδηγήσει τον Ολυμπιακό σε μια "τρελή" πρόκριση επί της πανίσχυρης Μονακό, απομακρύνθηκε απ' την ομάδα και τον αντικατέστησε ο πρωταθλητής Ευρώπης του 1991, με τον Ερυθρό Αστέρα, προπονητής Λιούμπομιρ Πέτροβιτς (Ljubomir "Ljupko" Petrović) που είχε κάνει και μια "περαντζάδα" απ' τον πάγκο του ΠΑΟΚ, λίγο πριν αναλάβει τον Ολυμπιακό.

Μέχρι την απόλυση του Μπλαχίν, ο Λιτόφτσενκο είχε σκοράρει στις 19 Αυγούστου του 1992, για το κύπελλο Ελλάδας με αντίπαλο την Αναγέννηση Χαλκηδόνας (7-0 το τελικό σκορ) και είχε ουσιαστικά "κλειδώσει" την πρόκριση στην επόμενη φάση για τον Ολυμπιακό στο νικηφόρο 3-0 της Οδησσού με την Τσερνομόρετς για το κύπελλο Κυπελλούχων, όταν έκανε το 2-0 στο 28^ο λεπτό. Με την έλευση του Πέτροβιτς, τα πράγματα άλλαξαν, ο "Λίτο" που ταλαιπωρήθηκε και από κάποιον τραυματισμό, δεν έβρισκε εύκολα θέση στην ομάδα και σκόραρε άλλη μια φορά στις 23 Δεκεμβρίου του 1992, στο πλαίσιο της 15^ης αγωνιστικής του πρωταθλήματος, στο νικηφόρο 5-2 επί του Απόλλωνα Αθηνών.

Το "αντίο" του Λιτόφτσενκο απ' τον Ολυμπιακό ήταν εντυπωσιακό! Στις 2 Μαΐου του 1993, στο πλαίσιο της 30^ης αγωνιστικής, με τον Ολυμπιακό να μένει και πάλι εκτός πρωταθλήματος, ο Ολυμπιακός παίζει με τον Παναθηναϊκό στο ΟΑΚΑ. Ο Ντανιέλ Μπατίστα έχει ανοίξει το σκορ απ' το 19', αλλά ο Κριστόφ Βαζέχα (Krzysztof "Kristof" Warzycha) στο 48' ισοφαρίζει σε 1-1. Λίγο αργότερα ο Όλεγκ Προτάσοφ κάνει το 2-1 για τον φιλοξενούμενο Ολυμπιακό, που στο μεταξύ έχει μείνει με 10 παίκτες και στο 56', ο Λιτόφτσενκο κάνει το 3-1 μέσα σε έξαλλους πανηγυρισμούς στις κερκίδες, όταν παίρνει τη μπάλα, αρχίζει μια κούρσα προς το τέρμα με τον Γιάννη Καλιτζάκη να τον ακολουθεί, να τον τραβάει, να τον σπρώχνει αλλά με τον Ουκρανό άσο να σκοράρει με χαρακτηριστική άνεση, σαν σε προπόνηση, υπογράφοντας το θρίαμβο του Ολυμπιακού που,  αν και με 10 παίκτες, κέρδισε τελικά με 3-2 τον Παναθηναϊκό. Αναμφισβήτητα, το καλύτερο "αντίο" ενός απ' τους μεγάλους ξένους ποδοσφαιριστές που φόρεσαν τη φανέλα του Θρύλου. Το καλοκαίρι του 1993, ο Λιούπκο Πέτροβιτς, είχε άλλα πλάνα στο μυαλό του και ο Λιτόφτσενκο αποχώρησε, έχοντας 86 συμμετοχές και 15 γκολ με την ερυθρόλευκη φανέλα.

Φεύγοντας απ' τον Ολυμπιακό, είχε ένα σύντομο πέρασμα απ' τη χώρα του και την Μπόρισφεν Μπόρισπιλ. Στους Ουκρανούς αγωνίστηκε σε 17 ματς και πέτυχε 3 γκολ, πριν μεταναστεύσει και πάλι, αυτή τη φορά στην Αυστρία για λογαριασμό της Αντμίρα Βάκερ. Τα χρόνια όμως είχαν αρχίσει να βαραίνουν τα πόδια του και σε ενάμιση χρόνο είχε μόλις 19 συμμετοχές και 3 γκολ, όταν και έμεινε ελεύθερος. Ο "Λίτο" βρήκε στέγη στην Κύπρο, τον Δεκέμβρη του 1995, για λογαριασμό της ΑΕ Λεμεσού, χωρίς όμως να καταφέρει να γίνει βασικό στέλεχος της ομάδας, κάνοντας συνολικά 8 εμφανίσεις ενώ δεν κατάφερε να πετύχει κάποιο γκολ και αποχώρησε μετά από ένα εξάμηνο παραμονής του στη μεγαλόνησο. Το ποδοσφαιρικό του κύκνειο άσμα το "έγραψε" με τη φανέλα της Τσερνομόρετς, την οποία είχε αποκλείσει λίγα χρόνια πριν ως παίκτης του Ολυμπιακού. Αποχώρησε απ' την ενεργό δράση στο τέλος του 1996, μετά από 10 συμμετοχές και 1 γκολ, συνεχίζοντας τη καριέρα του ως προπονητής.

Υπήρξε από τα βασικά στελέχη της Εθνικής ομάδας της Σοβιετικής Ένωσης από το 1984 μέχρι το 1990, έχοντας πραγματοποιήσει συνολικά 54 εμφανίσεις και έχοντας πετύχει 15 γκολ. Υπήρξε βασικότατο στέλεχος των «Υπερηχητικών του Βάλερι Λομπανόφσκι», που αγωνίστηκαν στο Παγκόσμιο Κύπελλο του Μέξικο, το 1986 και στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα του 1988, φτάνοντας μέχρι τον τελικό της δεύτερης διοργάνωσης. Τη διετία 1993-1994, αγωνίστηκε με τη φανέλα της εθνικής ομάδας της Ουκρανίας, με την οποία πραγματοποίησε συνολικά 4 εμφανίσεις χωρίς ωστόσο να καταφέρει να πετύχει κάποιο γκολ. 

Μετά το τέλος της επαγγελματικής του καριέρας ως ποδοσφαιριστής, συνέχισε να ασχολείται με το ποδόσφαιρο, αλλά από το πόστο του προπονητή. Από το 1996, εργάστηκε ως προπονητής σε αρκετές ουκρανικές ομάδες όπως στις ΤΣΣΚΑ Κιέβου, Κρίβμπας, Άρσεναλ Κιέβου, Μεταλίστ Χάρκιβ, Άρσεναλ Χάρκιβ και Ντιναμό Κιέβου Β. Στις 20 Ιανουαρίου του 2013 ανέλαβε το πόστο του βοηθού προπονητή στην Νίζνι Νόβγκοροντ. Στην ομάδα της Ρωσίας παρέμεινε για πολύ μικρό χρονικό διάστημα καθώς στις 27 Μαρτίου του ίδιου έτους αποτέλεσε και επίσημα παρελθόν από το σύλλογο.

PALMARES

Περίοδος: Σύλλογος, Συμμετοχές (Γκολ)

Εφηβική καριέρα

• ·         1975–1980: Football Club Dnipro Dnipropetrovsk

Επαγγελματική καριέρα

• ·         1981–1987: Football Club Dnipro Dnipropetrovsk, 183 (36)
• ·         1988–1990: Football Club Dynamo Kyiv, 82 (20)
• ·         1991–1993: Oλυμπιακός Σύνδεσμος Φιλάθλων Πειραιώς, 80 (9)
• ·         1993: Football Club Borysfen Boryspil, 17 (3)
• ·         1993–1995: Fußballclub Admira Wacker Mödling, 19 (3)
• ·         1995: Football Club Arsenal Kyiv, 0 (0)
• ·         1995: Αθλητική Ένωση Λεμεσού, 8           (3)
• ·         1995/96: Football Club Chornomorets Odesa, 10 (1)

Σύνολο καριέρας: 399 (75)

Διεθνής

• ·         1984–1990: Σοβιετική Ένωση, 57 (14)
• ·         1993–1994: Ουκρανία, 4 (0)

Προπονητική καριέρα

• ·         1996/97: Football Club Central Sports Club of the Army (CSKA)
  
  Kyiv (βοηθός)
• ·         1998–2000: Football Club Kryvbas Kryvyi Rih (βοηθός)
• ·         2000/01: Football Club Kryvbas Kryvyi Rih
• ·         2002–2010: Εθνική Νέων Ουκρανίας (βοηθός)
• ·         2002/03: Football Club Arsenal Kyiv (βοηθός)
• ·         2003/04: Football Club Metalist Kharkiv
• ·         2005: Football Club Arsenal Kharkiv
• ·         2005/06: Football Club Kharkiv
• ·         2007–2010: Football Club Dynamo-2 Kyiv
• ·         2012: Football Club Kryvbas Kryvyi Rih (βοηθός)
• ·         2013/14: Non-Commercial Partnership Football Club Volga Nizhny Novgorod (βοηθός)
• ·         2016–      : Football Club Dynamo Moscow (βοηθός)

Τίτλοι

Συλλογικοί

Με τη Dnipro Dnipropetrovsk

• ·         Πρωτάθλημα Σοβιετικής Ένωσης: 1983

Με την Dynamo Kyiv

• ·         Πρωτάθλημα Σοβιετικής Ένωσης: 1990
• ·         Κύπελλο Σοβιετικής Ένωσης: 1990

Με τον Ολυμπιακό

• ·         Κύπελλο Ελλάδος: 1991/92

Διεθνείς

Με την Σοβιετική Ένωση

• Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα: φιναλίστ 1988

Προσωπικές Διακρίσεις

• ·         Σοβιετικός Ποδοσφαιριστής της Χρονιάς: 1984
• ·         Ουκρανός Ποδοσφαιριστής της Χρονιάς: 1984

ΠΗΓΗ: pesetero-blog.blogspot.gr