Τζέι-Τζέι Οκότσα

Ο Νιγηριανός μεσοεπιθετικός Τζέι-Τζέι Οκότσα (Augustine Azuka "Jay-Jay" Okocha), γεννήθηκε στις 14 Αυγούστου του 1973, στο Ενούγκου, μια πόλη στο Δέλτα του Νίγηρα. Ένας γρήγορος και επιδέξιος πλέι μέικερ, ο οποίος θεωρείται ευρέως ως ο Καλύτερος Νιγηριανός Ποδοσφαιριστής της γενιάς του και ένας από τους Μεγαλύτερους Αφρικανούς Παίκτες Όλων Των Εποχών! Ήταν γνωστός για την εκπληκτική τεχνική του κατάρτιση, τη δημιουργικότητα, τις δεξιότητές του στη ντρίμπλα, καθώς και τις ασυναγώνιστες προσποιήσεις του! Έχει διπλή υπηκοότητα, Νιγηριανός-Τούρκος πολίτης, έχοντας αποκτήσει την τουρκική υπηκοότητα ως Μουχάμετ Γιαβούζ (Muhammet Yavuz), ενώ αγωνιζόταν  στη Φενέρμπαχτσε.

Ξεκίνησε να παίζει ποδόσφαιρο στους δρόμους, όπως και πολλοί άλλοι αστέρες του ποδοσφαίρου στη πατρίδα του, συνήθως με μια αυτοσχέδια μπάλα. Το 1990, εντάχθηκε στην Ενούγκου Ρέιντζερς. Κατά τη διάρκεια της περιόδου του στο σύλλογο, έκανε αρκετές θεαματικές ενέργειες, από τις οποίες η μία ήταν ένα γκολ εκπληκτικής ομορφιάς με διπλή προσποίηση στον έμπειρο Νιγηριανό τερματοφύλακα  Γουίλιαμ Οκπάρα (William Okpara) σ’ έναν αγώνα εναντίον των BCC Λάιονς. Αργότερα εκείνη τη χρονιά, πήγε για διακοπές στη Δυτική Γερμανία, που μόλις είχε κερδίσει το Παγκόσμιο Κύπελλο του 1990. Ο φίλος του, Μπινέμπι Νουμά (Binebi Numa) έπαιζε τότε στην Γ’ Κατηγορίας Μπορούσια του Νοϊκίρχεν και ένα πρωί τον συνόδεψε στη προπόνηση, όπου του ζήτησε να συμμετάσχει. Ο προπονητής της Νοϊκίρχεν, εντυπωσιασμένος με τις ικανότητες του Οκότσα τον κάλεσε πίσω την επόμενη ημέρα, προσφέροντάς του συμβόλαιο! Ένα χρόνο αργότερα, εντάχθηκε στη Σααρμπρίκεν, αλλά έμεινε μόνο λίγους μήνες μαζί της στη Β’ Κατηγορία, πριν μεταγραφεί στην Άιντραχτ Φρανκφούρτης.

Εντάχθηκε στην Άιντραχτ, τον Δεκέμβριο του 1991, όπου και υπήρξε συμπαίκτης με πολλούς γνωστούς παίκτες, συμπεριλαμβανομένων του Γκανέζου διεθνή επιθετικού Τόνι Γιεμπόα (Anthony Yeboah) και αργότερα τον Τόμας Ντολ (Thomas Doll). Συνέχισε να λάμπει για την γερμανική ομάδα, με αποκορύφωμα ένα γκολ που πέτυχε εναντίον της Καρλσρούης, με ντρίμπλα στη περιοχή πάνω στον Όλιβερ Καν (Oliver Kahn), παράλληλα με διπλή προσποίηση σε μερικούς  παίκτες. Το γκολ ψηφίστηκε Γκολ της Σεζόν από πολλά περιοδικά ποδοσφαίρου, καθώς επίσης και ως το «Γκολ της Χρονιάς 1993» από τους θεατές του «Sportschau», ένα γερμανικό τηλεοπτικό αθλητικό πρόγραμμα στο δίκτυο ARD. Το 1995, ο Οκότσα, ο Γιεμπόα και ο Μαουρίτσιο Γκαουντίνο (Maurizio Gaudino), ενεπλάκησαν σε μια διαμάχη με τον προπονητή τους Γιουπ Χάινκες (Jupp Heynckes), η οποία οδήγησε στην αποχώρησή τους από τον σύλλογο. Ενώ ο Γιεμπόα και ο Γκαουντίνο αργότερα έφυγαν για την Αγγλία, ο Οκότσα έμεινε μέχρι το τέλος της σεζόν, όταν και η Άιντραχτ υποβιβάστηκε, πριν υπογράψει για τη Φενέρμπαχτσε της Κωνσταντινούπολης.

Εντάχθηκε στη Φενέρμπαχτσε για περίπου 1 εκατομμύριο στερλίνες. Στις 2 σεζόν του με την ομάδα, κατάφερε να σκοράρει 30 γκολ σε 62 εμφανίσεις, πολλά από τα οποία προέρχονταν από άμεσα χτυπήματα φάουλ, τα οποία έγιναν κάτι σαν σήμα κατατεθέν για τον ίδιο στο σύλλογο! Ενώ ήταν στην Φενέρμπαχτσε, έγινε επίσης Τούρκος πολίτης με το όνομα  Μουχάμετ Γιαβούζ. Το 1998, η γαλλική Παρί Σεν Ζερμέν ξόδεψε περίπου 14 εκατομμύρια στερλίνες για την υπογραφή του, καθιστώντας τον το πιο ακριβό αφρικανικό ποδοσφαιριστή εκείνη την εποχή. Κατά τη διάρκεια της τετραετούς θητείας του με την Παρί, έπαιξε 84 αγώνες και σκόραρε 12 γκολ. Υπήρξε συμπαίκτης του Ροναλντίνιο, (Ronaldo de Assis Moreira, Ronaldinho) στα πρώτα χρόνια της παρουσίας του στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο!

Εντάχθηκε στη Μπόλτον με ελεύθερη μεταγραφή το καλοκαίρι του 2002, μετά το Παγκόσμιο Κύπελλο εκείνης της χρονιάς. Στη παρθενική του σεζόν, παρά το γεγονός ότι υπέφερε από τραυματισμούς, έγινε ένας από τα αγαπημένους των οπαδών της Μπόλτον, οι οποίοι εκτύπωσαν και μπλουζάκια με την επιγραφή: «Jay-Jay - τόσο καλός που τον ονόμασαν δύο φορές». Οδήγησε την ομάδα μακριά από τον υποβιβασμό με 7 γκολ, συμπεριλαμβανομένου και του καθοριστικού της σεζόν, στη ζωτικής σημασίας νίκη στο πρωτάθλημα εναντίον της Γουέστ Χαμ. Ψηφίστηκε ως το καλύτερο γκολ από τους οπαδούς της Μπόλτον το 2008. Την επόμενη σεζόν ανέλαβε περισσότερες ευθύνες καθώς του δόθηκε το περιβραχιόνιο του αρχηγού! Ως αρχηγός οδήγησε τη Μπόλτον στον πρώτο τελικό Κυπέλλου σε 9 χρόνια, φιναλίστ στο Λιγκ Καπ του 2004 με τη  Μίντλεσμπρο.

Το 2006, του αφαιρέθηκε η αρχηγία, κάτι που είπε ότι είχε δει να έρχεται, καθώς υπήρξαν αντιδράσεις από ορισμένα μέλη του συλλόγου. Σε αυτό κατά πάσα πιθανότητα οφείλεται και η  μετακίνηση του στη Μέση Ανατολή, στο Κατάρ, με ένα πλουσιοπάροχο συμβόλαιο, στο τέλος της σεζόν, όταν αρνήθηκε παράταση ενός έτους του συμβολαίου του με τη Μπόλτον. Μετά από μόλις μία σεζόν στο Κατάρ, επέστρεψε στη Πρέμιερ Λιγκ, για λογαριασμό της  Χαλ Σίτι, το 2007. Ωστόσο, λόγω της έλλειψης φυσικής κατάστασης και συνεχών τραυματισμών, παίζοντας μόνο 18 παιχνίδια χωρίς να σκοράρει, τους βοήθησε να κερδίσουν την άνοδο, μέσα από τα play-off, στη Premier League, για πρώτη φορά στα 104 χρόνια της ιστορίας τους. Στο τέλος της σεζόν, 2007/08, αποσύρθηκε από την ενεργό δράση!

Έκανε το επίσημο ντεμπούτο του για την εθνική ομάδα της Νιγηρίας, στην ήττα με 1-2 για τα προκριματικά του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 1994, από την Ακτή του Ελεφαντοστού, τον Μάιο 1993. Στη 2^η συμμετοχή του, στο ντεμπούτο του εντός έδρας, έγινε ένας από τα αγαπημένους των Νιγηριανών. Με τη Νιγηρία πίσω με 0-1 κόντρα στην Αλγερία, σε έναν αγώνα που έπρεπε να κερδίσει, σκόραρε από ένα άμεσο ελεύθερο χτύπημα για την ισοφάριση, βοηθώντας την ομάδα σε μια νίκη με 4-1, που τελικά εξασφάλισε τη πρόκριση στο πρώτο Παγκόσμιο Κύπελλο. Το 1994, ήταν μέλος τόσο της θριαμβεύτριας ομάδας στο Κύπελλο Εθνών Αφρικής, όσο και στην ομάδα για το Παγκόσμιο Κύπελλο, που έφτασε στο δεύτερο γύρο, πριν αποκλειστεί  σε ένα δραματικό αγώνα από την μετέπειτα φιναλίστ  Ιταλία.

Το 1996, ήταν βασικό μέλος της αναμφισβήτητα πιο επιτυχημένης νιγηριανής ομάδας, που κατέκτησε το Χρυσό Ολυμπιακό μετάλλιο στους Αγώνες της Ατλάντα. Στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1998, στη Γαλλία, έπαιξε σε μια απογοητευτική από πλευράς απόδοσης ομάδα των «Σούπερ Αετών», η οποία δεν κατάφερε να ανταποκριθεί στις προσδοκίες, φθάνοντας και πάλι στους 16, αν και με λιγότερο εντυπωσιακές επιδόσεις εκτός από τη νίκη στον εναρκτήριο αγώνα τους, με 3-2 κόντρα στην Ισπανία. Παρόλα αυτά  ο ίδιος κατάφερε να πάρει θέση στην ιδανική ομάδα του τουρνουά (αναπληρωματική). Ήταν και πάλι μέλος των «Σούπερ Αετών», στο Κύπελλο Εθνών Αφρικής του 2000, που συνδιοργάνωσε η Νιγηρία με την Γκάνα. Σκόραρε 3 γκολ στο τουρνουά, τα 2 στο πρώτο παιχνίδι κατά της Τυνησίας. Έκανε 75 διεθνείς εμφανίσεις και σκόραρε 14 γκολ. Έπαιξε το αποχαιρετιστήριο παιχνίδι του, εναντίον μιας ομάδας Αφρικανών Επιλέκτων, παίζοντας και για τις 2 ομάδες, σκοράροντας το νικητήριο γκολ για τους Επίλεκτους (2-1).

Τον Μάρτιο του 2004, ονομάστηκε ένας από τους κορυφαίους 125 Εν Ζωή ποδοσφαιριστές από τον Πελέ (Edson Arantes do Nascimento, “Pelé”) για τα 100 χρόνια της FIFA. Στις 21 Φεβρουαρίου του 2015, εξελέγη πρόεδρος της Delta State, της Ποδοσφαιρική Ένωσης της γενέτειράς του στη Νιγηρία και τον Απρίλιο του 2015, εξέφρασε το ενδιαφέρον του να γίνει ο πρόεδρος της Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας της Νιγηρίας. Ο μεγαλύτερος αδελφός του, Emmanuel ήταν επίσης ένας πρώην διεθνής στη Νιγηρία. Είναι επίσης μέλος της Anioma, μια αντιπροσωπευτικής ομάδας των Igbo, μιας μεγάλης εθνοτικής μειονότητας στη νότια Νιγηρία. Ανιψιός του είναι ο διεθνής ποδοσφαιριστής Άλεξ Ιβόμπι (Alex Iwobi).

PALMARES

Περίοδος: Σύλλογος, Συμμετοχές (Γκολ)

Εφηβική καριέρα

• ·         Enugu Rangers International Football Club

Επαγγελματική καριέρα

• ·         1990–1992: Borussia, Verein für Bewegungspiele Neunkirchen, 35 (7)
• ·         1992–1996: Eintracht Frankfurt, 90 (16)
• ·         1996–1998: Fenerbahçe Spor Kulübü, 62 (30)
• ·         1998–2002: Paris Saint-Germain Football Club, 84 (23)
• ·         2002–2006: Bolton Wanderers Football Club, 124 (14)
• ·         2006/07: Qatar Sports Club, 41 (6)
• ·         2007/08: Hull City Football Club, 18 (0)

Σύνολο καριέρας: 454 (85)

Διεθνής

• ·         1993–2006: Νιγηρία, 75 (14)

Τίτλοι

Συλλογικοί

Με τη Borussia Neunkirchen

• ·         Κύπελλο Περιφέρειας Σάαρ: 2 (1990, 1992)
• ·         Πρωτάθλημα Ε’ Κατηγορίας Γερμανίας -Περιφέρειες Σάαρ, Ρηνανία-Παλατινάτο (Oberliga Südwest): 1991

 Με τη Fenerbahçe

• ·         Chancellor Cup: 1998 (τελευταία διοργάνωση, ιστορικά)
• ·         Atatürk Cup: 1998 (προτελευταία διοργάνωση, ιστορικά)

Με τη Paris Saint-Germain

• ·         Σούπερ Καπ Γαλλίας: 1998
• ·         UEFA Intertoto Cup: 2001

Με τη Bolton Wanderers

• ·         Λιγκ Καπ Αγγλίας: φιναλίστ το 2004

Με τη Hull City

• ·         Πρωτάθλημα Β Κατηγορίας Αγγλίας: άνοδος μέσα από τα play-off το 2008

 Διεθνείς

Με τη Νιγηρία

• ·         Κύπελλο Εθνών Αφρικής: 1994
• ·         Αφρο-Ασιατικό Κύπελλο Εθνών: 1995
• ·         Ολυμπιακοί Αγώνες: Χρυσό Μετάλλιο το 1996 στην Ατλάντα

 Προσωπικές Διακρίσεις

• ·         Παίκτης της Χρονιάς για τη Νιγηρία: 7 (1995, 1997, 2000, 2002, 2003, 2004, 2005) και επιλαχών το 1996
• ·         Παίκτης της Χρονιάς για τη Αφρική: επιλαχών το 1998 (Ο Οκότσα, είναι αναμφισβήτητα ο καλύτερος παίκτης στην ιστορία που δεν κέρδισε ποτέ το συγκεκριμένο βραβείο)
• ·         Μέλος Ιδανικής 11άδας Διοργάνωσης Παγκοσμίου Κυπέλλου: 1998 στην αναπληρωματική ομάδα
• ·         Παίκτης της Χρονιάς για τη Αφρική από το BBC: 2 (2003, 2004) (Εναρκτήριες βραβεύσεις του θεσμού και ο μόνος που το έχει καταφέρει 2 φορές και μάλιστα διαδοχικά)
• ·         Γκολ του Μήνα για την Αγγλία: Απρίλιος 2003
• ·         Παίκτης του Μήνα για τη Premier League: Νοέμβριος 2003
• ·         Παίκτης της Χρονιάς για τη Bolton Wanderers: 2005
• ·         Μέλος της λίστας των 125 Εν Ζωή Καλύτερων Παικτών του Κόσμου, που συν3ταξε το 2004 ο Πελέ για τα 100 Χρόνια της FIFA.
• ·         Στη θέση #12 για τον Μεγαλύτερο Αφρικανό Ποδοσφαιριστή των τελευταίων  50 ετών, σε μια δημοσκόπηση που διενεργήθηκε από την Αφρικανική Ποδοσφαιρική Συνομοσπονδία (CAF), στο πλαίσιο της 50ετηρίδας της: 2007