Ίαν Ράιτ

Ο Άγγλος κεντρικός επιθετικός Ίαν Ράιτ (Ian Edward Wright) γεννήθηκε στις 3 Νοεμβρίου του 1963 στο Γούλγουϊτς του νοτιοανατολικού Λονδίνου, κοντά στο Γκρίνουϊτς. Αν και ήρθε στο επαγγελματικό ποδόσφαιρο σχετικά αργά. Παρά το γεγονός ότι είχε δοκιμαστεί στις Σάουθεντ και Μπράιτον κατά τη διάρκεια της εφηβείας του, δεν κατάφερε να προσελκύσει το ενδιαφέρον τους και να κερδίσει ένα επαγγελματικό συμβόλαιο. Αγωνιζόταν με ερασιτεχνικούς συλλόγους σε ανεξάρτητα πρωταθλήματα και είχε απογοητευτεί για τις πιθανότητές που του δίνονταν για μια καριέρα ως επαγγελματίας ποδοσφαιριστής. Αγωνίστηκε σχεδόν σε όλη του την καριέρα σε 2 συλλόγους της αγγλικής πρωτεύουσας. Τα πρώτα έξι χρόνια για την Κρίσταλ Πάλας και την επόμενη επταετία με την Άρσεναλ. Με την δεύτερη κέρδισε το Κύπελλο Κυπελλούχων του 1994 καθώς επίσης 1 Πρωτάθλημα, 2 Κύπελλα και ένα Λιγκ Καπ. Αγωνίστηκε επίσης για τις Γουέστ Χαμ, Σέλτικ, Μπάρνλεϊ και Νότιγχαμ Φόρεστ. Έπαιξε συνολικά 581 παιχνίδια πρωταθλήματος, σκοράροντας 387 γκολ. Έπαιξε 33 φορές στην εθνική Αγγλίας, σημειώνοντας παράλληλα και 9 γκολ, από το 1991 έως το 1998. Μετά τη απόσυρσή του από την ενεργό δράση, απασχολήθηκε με εκπομπές που σχετίζονται με το ποδόσφαιρο σε διάφορα ραδιοφωνικά και τηλεοπτικά μέσα. Οι γιοι του, ο υιοθετημένος Σον Ράιτ Φίλιπς (Shaun Wright-Phillips) και ο Μπράντλεϊ (Bradley Wright-Phillips), είναι και οι δύο επαγγελματίες ποδοσφαιριστές.

Είναι ο τρίτος γιος οικογένειας Τζαμαϊκανών  μεταναστών. Ο πατέρας του, Χέρμπερτ εγκατέλειψε την οικογενειακή στέγη όταν ήταν 18 μηνών και είχε ανατραφεί από τη μητέρα του, Νέστα. Έκτοτε, τον έβλεπε περίπου μία φορά κάθε δέκα χρόνια. Οι αναμνήσεις του είναι ότι ο πατριός του δεν τον ήθελε γιατί ήταν ένας νταής που η συμπεριφορά του υπήρξε άγρια και ανάλγητη για τα παιδιά. Του απαγόρευε να παρακολουθεί ποδοσφαιρικές εκπομπές, βάζοντάς τον τιμωρία. Περιγράφει τη μητέρα του ως καταχρηστική σε ουσίες και αλκοολική η οποία επανειλημμένα του επαναλάμβανε την κουβέντα «Πολλοί είναι οι καλεσμένοι, λίγοι οι εκλεκτοί», υπονοώντας ότι σπαταλάει τον χρόνο του παίζοντας ποδόσφαιρο και ότι δεν ήταν αρκετά καλός. Ο μόνος άνθρωπος που τον βοήθησε ήταν ο δάσκαλος στο σχολείο του, ο Κος Πίγκτεν (Pigden), του οποίου η υπομονή του επέτρεψε να εργαστεί απαλλαγμένος από τα προβλήματα συμπεριφοράς που προέκυπταν από την ταραγμένη ζωή στο σπίτι του. Ο δάσκαλός του τον βοήθησε, επίσης, να παίζει ποδόσφαιρο, ενθαρρύνοντάς τον με ευγένεια και υπομονή.

Όταν η σύζυγός του περίμενε το πρώτο τους παιδί, ο Ράιτ πέρασε δύο εβδομάδες στην φυλακή Τσέλμσφορντ (HM Prison Chelmsford), λόγω της οικονομικής του αδυναμίας να πληρώσει τα πρόστιμα που του είχαν επιβληθεί για οδήγηση χωρίς φορολογική και ασφαλιστική ενημερότητα. Ό ίδιος θυμάται ότι κλειδωμένος στο κελί του, ξέσπασε σε δάκρυα και ορκίστηκε να κάνει το παν για να γίνει επαγγελματίας ποδοσφαιριστής. Σε ένα παιχνίδι της Γκρίνουϊτς Μπόροου, τον είδε ο Πίτερ Πρέντις (Peter Prentice), κυνηγός ταλέντων της Κρίσταλ Πάλας και τον κάλεσε σε δοκιμαστικά στο Σέλχαρστ Παρκ. Στην πρώτη του εμφάνιση, εντυπωσίασε τον προπονητή της ομάδας, τον Στιβ Κόπελ (Steve Coppell) παλιά δόξα της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ! Υπέγραψε επαγγελματικό συμβόλαιο με την Κρίσταλ Πάλας, τον Αύγουστο του 1985, τρεις μήνες πριν συμπληρώσει το 22ο έτος της ηλικίας του. Σκόραρε 9 γκολ στη πρώτη του περίοδο για να τελειώσει τη σεζόν ως 2^ος υψηλότερος σκόρερ της Πάλας. Έκανε ένα αρκετά πετυχημένο δίδυμο με τον Μαρκ Μπράιτ (Mark Bright) την επόμενη χρονιά, οδηγώντας με τα γκολ τους την Κρίσταλ Πάλας στη Α’ Κατηγορία μέσω των πλέι-οφ το 1989. Έπαιξε ιδιαίτερα καθοριστικό ρόλο εκείνη τη σεζόν, σκοράροντας 24 γκολ στη Β’ Κατηγορία και 33 σε όλες τις διοργανώσεις.

Κλήθηκε για την Αγγλία Β, τον Δεκέμβριο του 1989, αλλά δύο σοβαρότατοι τραυματισμοί με ραγισμένη κνήμη είχαν επιπτώσεις στην Α 'Κατηγορία. Ωστόσο, μετά την αποθεραπεία του έκανε μια δραματική εμφάνιση ως «super-αλλαγή», στον τελικό του Κυπέλλου Αγγλίας του 1990 εναντίον της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ. Ισοφάρισε λίγα λεπτά μετά την είσοδό του, οδηγώντας το παιχνίδι στη παράταση, δίνοντας μάλιστα προσωρινά το προβάδισμα. Μετά την ισοπαλία 3-3, η Κρίσταλ Πάλας ηττήθηκε στον επαναληπτικό με 0-1. Την  επόμενη σεζόν ξεκίνησε να έχει διεθνείς διακρίσεις και έφτασε τα 100 γκολ για την Κρίσταλ Πάλας. Σκόραρε δύο φορές εναντίον της Έβερτον στον τελικό του Zenith Cup στο Γουέμπλεϊ, ενώ σκόραρε και ένα χατ-τρικ σε μόλις δεκαοκτώ λεπτά στο προτελευταίο παιχνίδι της σεζόν 1990/91 εκτός έδρας εναντίον της Γουίμπλεντον.  Συνολικά, σκόραρε 117 γκολ σε 277 αγώνες (24 ως αναπληρωματικός) σε πάνω από 6 σεζόν για τους «Αετούς» σε όλες τις διοργανώσεις, κάνοντας τον μεταπολεμικό Κορυφαίο Σκόρερ του συλλόγου και 3^ο  στη λίστα Όλων των Εποχών. Το 2005, ψηφίστηκε στη Κορυφαία 11άδα της 100ετηρίδας της Πάλας και ονομάστηκε ως «Παίκτης του Αιώνα» για τον σύλλογο.

Υπέγραψε για την Άρσεναλ, τον Σεπτέμβριο του 1991 για £ 2.5 εκατομμύρια στερλίνες, η οποία εκείνη την εποχή ήταν μια αμοιβή ρεκόρ συλλόγου. Σκόραρε στο ντεμπούτο του εναντίον της Λέστερ σε έναν αγώνα για το αγγλικό Λιγκ Καπ και στη συνέχεια σκόραρε ένα χατ-τρικ στο ντεμπούτο του στο πρωτάθλημα, εναντίον της Σαουθάμπτον. Κέρδισε το αγγλικό Χρυσό Παπούτσι στην πρώτη του σεζόν, σκοράροντας 29 γκολ στο πρωτάθλημα, εκ των οποίων 5 ήταν για την Πάλας και 31 σε όλες τις διοργανώσεις. Σκόραρε χατ-τρικ στο τελευταίο παιχνίδι της σεζόν, πάλι εναντίον της Σαουθάμπτον. Το 3^ο  γκολ του ήταν και το  τελευταίο που επιτεύχθηκε στο αγγλικό πρωτάθλημα με τη παλιά μορφή του, μιας και η επόμενη σεζόν ήταν και η πρώτη της Premier League! Μέχρι το 2012, μόνο ο Ράιτ και ο Τέντι Σέρινχαμ (Teddy Sheringham), τη περίοδο 1992/93, έχουν κερδίσει το βραβείο του πρώτου σκόρερ έχοντας σκοράρει για δύο διαφορετικές ομάδες κατά τη διάρκεια μιας περιόδου!

Ήταν ο πρώτος σκόρερ του συλλόγου για έξι σεζόν στη σειρά! Έπαιξε σημαντικό ρόλο στην επιτυχία του συλλόγου κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990, κερδίζοντας το Κύπελλο Αγγλίας και το Λιγκ Καπ του 1993, σκοράροντας και τα δύο γκολ στον τελικό του Κυπέλλου και στον επαναληπτικό εναντίον της Σέφιλντ Γουένσντεϊ. Βοήθησε επίσης την Άρσεναλ να φτάσει στον τελικό του Κυπέλλου Κυπελλούχων Ευρώπης το 1994, αν και δεν αγωνίστηκε στον τελικό στον οποίο η Άρσεναλ κέρδισε τη Πάρμα με 1-0, ενώ τερμάτισε 4^η  στην Premier League. Σκόραρε σε κάθε γύρο, αλλά και στον τελικό του Κυπέλλου Κυπελλούχων το 1995 και ήταν ένας από τους κορυφαίους σκόρερ στην Πρέμιερ Λιγκ, αλλά γενικά ήταν μια δύσκολη περίοδος για την Άρσεναλ μετά την απόλυση του Τζορτζ Γκρέιαμ (George Graham) και τη 12^η θέση στο πρωτάθλημα.

Η άφιξη του Μπρους Ρίοκ (Bruce Rioch) δεν ήταν ευχάριστη για τον Ράιτ, ο οποίος μάλιστα ζήτησε μεταγραφή, τη οποία μετά απέσυρε. Η άφιξη του Ντένις Μπέργκαμπ (Dennis Bergkamp), ωστόσο, προανήγγειλε μια σύντομη αλλά γόνιμη εντυπωσιακή σχέση και στην πρώτη τους σεζόν βοήθησαν την Άρσεναλ να τερματίσει 5^η στο πρωτάθλημα, πληρώντας τις προϋποθέσεις για το Κύπελλο UEFA. Έφθασαν και στους ημιτελικούς του Coca-Cola Cup, όπου αποκλείστηκαν στο εκτός έδρας γκολ από την μελλοντική νικήτρια Άστον Βίλα. Όταν ο Αρσέν Βενγκέρ (Arsène Wenger) έφτασε στην Άρσεναλ, τον Σεπτέμβριο του 1996, ο Ράιτ ήταν σχεδόν 33 ετών. Παρά την ηλικία του, συνέχισε να σκοράρει τακτικά (ήταν ο 2^ος υψηλότερος σκόρερ της Premier League τη σεζόν 1996/97 με 23 γκολ) και στις 13 Σεπτεμβρίου του 1997 έσπασε το ρεκόρ του Κλιφ Μπάστιν (Cliff Bastin) στο σκοράρισμα για την Άρσεναλ, με χατ-τρικ εναντίον της Μπόλτον, ένα ρεκόρ που ξεπεράστηκε από τον Τιερί Ανρί (Thierry Henry), τον Οκτώβριο του 2005. Λίγους μήνες αργότερα, υπέστη έναν τραυματισμό που τον απέκλεισε από τη συνέχεια στο double αυτής της χρονιάς. Σκόραρε συνολικά 185 γκολ για την Άρσεναλ στο 288 αγώνες (9 ως αναπληρωματικός). Το τελευταίο γκολ του στο Χάιμπουρι ήρθε στις 4 Οκτωβρίου του 1997 εναντίον της Μπάρνσλεϊ και ήταν το 300^ο του στη καριέρα του τόσο για την Κρίσταλ Πάλας, όσο και την Άρσεναλ. Σημείωσε το τελευταίο γκολ του για την Άρσεναλ στις 6 Ιανουαρίου του 1998 σε μια στα προημιτελικά επί της Γουέστ Χαμ στο Boleyn Ground για το Λιγκ Καπ.

Τον Ιούλιο του 1998, μετακόμισε στη Γουέστ Χαμ για £ 500.000 στερλίνες. Πέρασε δεκαπέντε μήνες ως παίκτης της, σκοράροντας το νικητήριο τέρμα στο ντεμπούτο του εναντίον της Σέφιλντ Γουένσντεϊ. Στη συνέχεια είχε σύντομες περιόδους στην Νότιγχαμ Φόρεστ, τη Σέλτικ και τη Μπέρνλι (την οποία βοήθησε να ανέβει στην Division One), πριν αποσυρθεί το 2000. Σκόραρε στο ντεμπούτο του για την Σέλτικ, όπως και για τη Νότιγχαμ Φόρεστ. Τελείωσε τη συλλογική του καριέρα με 313 γκολ σε όλες τις διοργανώσεις. Στις 15 Ιουλίου του 2008, τερμάτισε 4^ος στη λίστα των 50 Κορυφαίων Κανονιέρηδων (Greatest Gunners) όπως αυτοί αναφέρονται στην ιστοσελίδα της Άρσεναλ.

Έκανε το ντεμπούτο του για την Αγγλία, υπό τον Γκράχαμ Τέιλορ (Graham Taylor), τον Φεβρουάριο του 1991, σε μια νίκη 2-0 επί του Καμερούν στο Γουέμπλεϊ και βοήθησε την Αγγλία φτάσει στους τελικούς του Euro 1992 στη Σουηδία. Παρά το γεγονός ότι η διεθνής καριέρα του εκτάθηκε σε οκτώ χρόνια, παίζοντας 87 αγώνες και με 3 διαφορετικούς προπονητές, ξεκίνησε μόλις 17 φορές και ήταν ένας αναπληρωματικός που αγωνίστηκε σε άλλους 16 αγώνες! Σε κάθε μία από τις επτά σεζόν που ακολούθησαν το Παγκόσμιο Κύπελλο του 1990, ο Ράιτ δεν σκόραρε ποτέ λιγότερα από 23 γκολ μέσα σε μία σεζόν για τον σύλλογό του. Σκόραρε 25 γκολ για την Κρίσταλ Πάλας τη περίοδο 1990/91, πριν σπάσει το φράγμα των 30 γκολ  5 φορές στις επόμενες 6 περιόδους. Παρόλα αυτά τα κατορθώματά του στο σκοράρισμα, ο μεγαλύτερος αριθμός των παιχνιδιών που ξεκίνησε για την Αγγλία διαδοχικά ήταν 3 παιχνίδια, κάτι που το έκανε μόνο δύο φορές. Σημείωσε 9 διεθνή τέρματα και έκανε την τελευταία διεθνή εμφάνισή του, σε ένα φιλικό εναντίον της Τσεχικής Δημοκρατίας στο Γουέμπλεϊ, τον Νοέμβριο του 1998, ένα παιχνίδι που η Αγγλία κέρδισε με 2-0.

Για ένα μικρό χρονικό διάστημα εργάστηκε ως πρώτος προπονητής της Μίλτον Κέινς Ντονς. Έφυγε από το ρόλο το 2013. Συμμετέχει σε ποδοσφαιρικές εκπομπές, σόου και διαφόρου είδους άλλες εκπομπές, ενώ σχολιάζει συνεχώς αγώνες του πρωταθλήματος! Έχει εμφανιστεί σε τηλεοπτικές διαφημίσεις ενώ στην ποδοσφαιρική του σταδιοδρομία, Ράιτ χρηματοδοτήθηκε από την αμερικανική εταιρεία αθλητικών ειδών «Nike».Είναι επίσης ένας αρθρογράφος για την ταμπλόιντ εφημερίδα «The Sun». Οι γιοι του, ο υιοθετημένος Σον Ράιτ Φίλιπς (Shaun Wright-Phillips) και ο Μπράντλεϊ (Bradley Wright-Phillips), είναι και οι δύο επαγγελματίες ποδοσφαιριστές.

  

PALMARES

Περίοδος: Σύλλογος, Συμμετοχές (Γκολ)

Επαγγελματική καριέρα

• 1985–1991: Crystal Palace Football Club, 225 (90)
• 1991–1998: Arsenal Football Club, 221 (128)
• 1998/99: West Ham United Football Club, 22 (9)
• 1999: (δανεικός) → Nottingham Forest Football Club, 10 (5)
• 1999-2000: The Celtic Football Club, 8 (3)
• 2000: Burnley Football Club, 15 (4)

Σύνολα καριέρας: 501 (239)

Διεθνής

• 1989–1992: Αγγλία Β’, 3 (0)
• 1991–1998: Αγγλία, 33 (9)

Προπονητική καριέρα

• 2012/13: Milton Keynes Dons Football Club

Τίτλοι

Συλλογικοί

Με την Crystal Palace

• Πρωτάθλημα Β’ Κατηγορίας Αγγλίας: 1988/89
• Full Members Cup: 1991

Με την Arsenal

• Πρωτάθλημα Αγγλίας: 1997/98
• Κύπελλο Αγγλίας: 2 (1992/93, 1997/98)
• Λίγκ Καπ Αγγλίας: 1992/93
• Κύπελλο Κυπελλούχων Ευρώπης: 1993/94

Με τη West Ham

• Intertoto Cu): 1998/99

Διεθνείς

Με την Αγγλία

• Τουρνουά Γαλλίας: 1997
• England Challenge Cup: 1991

Προσωπικές Διακρίσεις

• Πρώτος Σκόρερ Α’ Κατηγορίας : 1991/92
• Γκολ της Χρονιάς Α’ Κατηγορίας: 1989/90
• Παίκτης της Χρονιάς για την Crystal Palace: 1989
• Μέλος 11άδας της Χρονιάς Β’ Κατηγορίας από την Ένωση Επαγγελματιών Ποδοσφαιριστών Αγγλίας: 1988/89
• Μέλος 11άδα της Χρονιάς από την  Ένωση Επαγγελματιών Ποδοσφαιριστών Αγγλίας: 2 (1992/93, 1996/97)
• Παίκτης του Μήνα για την Premier League: Νοέμβριος 1996
• Μέλος Hall of Fame του Αγγλικού Ποδοσφαίρου: 2005
• Μέλος 11άδα της 100ετηρίδας για την Crystal Palace: 2005