Η Αθλέτικ Κλαμπ, περισσότερο γνωστή σαν Αθλέτικ Μπιλμπάο (στα ισπανικά: Athletic Club, βασκικά: Bilboko Athletic Kluba), είναι ένας επαγγελματικός ποδοσφαιρικός σύλλογος, που ιδρύθηκε στις 20 Ιανουαρίου του 1898 και εδρεύει στο Μπιλμπάο, τη πρωτεύουσα της Χώρα των Βάσκων, στην Ισπανία. Είναι γνωστοί ως «Los Leones (de San Mamés)» (Τα Λιοντάρια του Αγίου Μάμα), επειδή το γήπεδο της (Στάδιο Σαν Μαμές) είναι χτισμένο κοντά σε μια εκκλησία που φέρει το όνομα του Αγίου Μάμα Ο Άγιος Μάμας ήταν ο πρώτος χριστιανός που ρίχτηκε στα λιοντάρια από τους Ρωμαίους δεσμώτες του και αυτός τα ημέρεψε. Αργότερα ονομάστηκε Άγιος. Ο σύλλογος είναι ένα από τα τρία ιδρυτικά μέλη της Primera División που ΔΕΝ έχει ποτέ υποβιβαστεί από την κορυφαία ισπανική κατηγορία, με τους άλλους δύο να είναι η Ρεάλ Μαδρίτης και η Μπαρτσελόνα. Έχει κατακτήσει το ισπανικό πρωτάθλημα 8 φορές, την 4η καλύτερη επίδοση στην ιστορία του πρωταθλήματος. Στον πίνακα των Κυπέλλων Ισπανίας, η Αθλέτικ είναι 2η πίσω μόνο από τη Μπαρτσελόνα, έχοντας κερδίσει 24 φορές τον τίτλο, σύμφωνα με επίσημα αρχεία του συλλόγου, μιας και η Βασιλική Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία της Ισπανίας (RFEF) αναγνωρίζει 23 νίκες. Ο σύλλογος διαθέτει επίσης μια από τις πιο επιτυχημένες ομάδες ποδοσφαίρου γυναικών στην Ισπανία, η οποία έχει κερδίσει 5 πρωταθλήματα στην Primera División Femenina.
Ο σύλλογος είναι γνωστός για την πολιτική της «Cantera» φέρνοντας νέους Βάσκους παίκτες μέσα από τα τμήματα υποδομής της, καθώς και την απόκτηση κορυφαίων Βάσκων παίκτες από άλλους συλλόγους, όπως ο Χοσέμπα Ετσεμπερία (Joseba Etxeberria) και Τσάβι Μαρτίνεθ (Javi Martínez). Η επίσημη πολιτική της Αθλέτικ είναι να υπογράφει ΜΟΝΟ επαγγελματίες παίκτες που έχουν καταγωγή ή εκπαιδεύτηκαν ποδοσφαιρικά στη Χώρα των Βάσκων, που συμπεριλαμβάνει τον Βισκαϊκό Κόλπο και τις επαρχίες της Γκιπούθκοα, της Αλάβα και της Ναβάρα, αλλά και τα γαλλικά διαμερίσματα της Λαμπούρντ, του Σουλέ και της Κάτω Ναβάρα. Από την ίδρυσή της, η Αθλέτικ έχει παίξει ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ με παίκτες που πληρούν τα κριτήρια για να θεωρηθεί κάποιος ως Βάσκος και υπήρξε μια από τις πιο επιτυχημένες ομάδες της ισπανικής La Liga. Αυτό μπορεί να θεωρηθεί ως μια μοναδική περίπτωση στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο, έχοντας αποσπάσει τον θαυμασμό των φιλάθλων αλλά και των σχολιαστών, με τον σύλλογο να επαινείται δημοσίως και από όλους για τη προσπάθειά του να προωθεί παίκτες που κατάγονται από την περιοχή και μόνο. Είναι επίσης ένας από τους μόλις τρεις επαγγελματικούς συλλόγους στην Ισπανία (οι άλλοι δύο είναι η Ρεάλ Μαδρίτης και η Μπαρτσελόνα), που δεν είναι μια αθλητική/ποδοσφαιρική ανώνυμη εταιρεία αλλά ανήκει και λειτουργεί από μέλη του συλλόγου. Ο κύριος ανταγωνιστής της Αθλετίκ είναι η Ρεάλ Σοσιεδάδ του Σαν Σεμπαστιάν, εναντίον της οποίας παίζει το βασκικό ντέρμπι, (δεν έχει καμία- ΜΑ ΚΑΜΙΑ- σχέση με αυτό που παγκοσμίως γνωρίζουμε ως ντέρμπι, αφού είναι ουσιαστικά ένας αγώνας ανάδειξης του βασκικού μεγαλείου) και η Ρεάλ Μαδρίτης, μια αντιπαλότητα που οφείλεται λιγότερο στον αθλητισμό και περισσότερο την πολιτική αντιπαλότητα. Η Αθλέτικ είναι ο μοναδικός σύλλογος στην Ισπανία που αρνείται να βάλει το λογότυπο της Ισπανικής Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας.
Οι ερμηνείες που έχουν δοθεί αλλά και οι αντιφάσεις που υπάρχουν μέσα στα χρόνια είναι λίγο πολύ άρρηκτα συνδεδεμένες με την φιλοσοφία της Μπιλμπάο, η οποία το 1912 σταμάτησε να παίζει με ξένους ποδοσφαιριστές. Όπως έγραψε δημοσιογράφος της L’ Equipe την δεκαετία του ’60, η Μπιλμπάο είναι «μία μοναδική περίπτωση στην ιστορία του παγκόσμιου ποδοσφαίρου».
"Con cantera y afición, no hace falta importación" λέει το ρητό των Βάσκων και σημαίνει ότι με τις ακαδημίες και τους οπαδούς η ομάδα δεν έχει ανάγκη την ‘εισαγωγή’ παικτών…
Η… άφιξη του ποδοσφαίρου
Η χώρα των Βάσκων γνώρισε το ποδόσφαιρο τη δεκαετία του 1890 χάρη σους Άγγλους που δούλευαν στα λιμάνια και έπαιζαν μπάλα στις ελεύθερες ώρες τους. Το Μπιλμπάο εκείνη την εποχή ήταν μεγάλη εργοστασιακή δύναμη έχοντας επίσης ορυχεία σιδήρου, αποτελούσε πρώτη δύναμη στην οικονομία της Ισπανίας και αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να προσελκύει πολλούς μετανάστες που δούλευαν σαν εργάτες. Πολλοί από αυτούς προέρχονταν από την βορειοανατολική Αγγλία και κυρίως από Σάντερλαντ, Σαουθάμπτον και Πόρτσμουθ και όπως και σε πολλά άλλα μέρη του κόσμου, κουβάλησαν μαζί τους το ποδόσφαιρο. Στις αρχές του 1890 οι εργάτες ενώθηκαν και δημιούργησαν την Bilbao Football Club.
Την ίδια στιγμή, οι γιοι των μορφωμένων Βάσκων έκαναν το αντίθετο ταξίδι και πήγαιναν στην Αγγλία για να σπουδάσουν πολιτικοί μηχανικοί και εμπόριο, όμως το ενδιαφέρον τους για ποδόσφαιρο μεγάλωνε και όταν επέστρεψαν στο Μπιλμπάο οργάνωναν αγώνες κόντρα στους εργάτες των λιμανιών. Ο πρώτος αγώνας ανάμεσα στους Άγγλους και τους Βάσκους που σιγά σιγά προσπαθούσαν να παίξουν αυτό το νέο άθλημα έγινε στις 4 Μαΐου του 1894 και έληξε με νίκη με πέντε γκολ για τους Άγγλους, οι οποίοι στη συνέχεια έψησαν κοτόπουλα και προσκάλεσαν τους ντόπιους για παρηγοριά.
Η δημιουργία
Το 1898 παρέα νεαρών που σύχναζε στο γυμναστήριο Zamacois είχε την ιδέα να δημιουργήσει μία ομάδα γι’ αυτό το νέο άθλημα, της έδωσε το όνομα Athletic Club χρησιμοποιώντας αγγλικά και έγινε επίσημη τρία χρόνια μετά, στις 5 Απριλίου του 1901 όταν σε συνάντηση στο στέκι Cafe Garcia, δημιουργήθηκαν οι πρώτοι κανονισμοί. Ανάμεσα στους 33 που έκαναν την αρχή ήταν οι Χουάν Αστορκία, Αλεχάντρο Ατσα, οι αδερφοί Ιραολαγκοτία, Μοντέχο, Ενρίκε Γκοΐρι και Λουίς Μάρκες. Από τους αγώνες του 1898 ξεκίνησε η ιδέα να δημιουργηθεί σύλλογος, που τελικά ονομάστηκε Αθλέτικ.
Η Ατλέτικο Μαδρίτης
Την ίδια χρονιά Βάσκοι φοιτητές δημιούργησαν την Athletic Club Madrid, που αργότερα έγινε η Ατλέτικο Μαδρίτης. Η ακριβής ημερομηνία της ίδρυσης του συλλόγου έχει αποτελέσει θέμα ανάμεσα τους ιστορικούς του ποδοσφαίρου καθώς το ίδιο το κλαμπ δηλώνει το 1898, όμως άλλοι υποστηρίζουν ότι στην πραγματικότητα αυτό έγινε το 1901 ή το 1903. Η Ατλέτικο έχει μέχρι και σήμερα τα ίδια χρώματα με την Μπιλμπάο.
Φανέλες από… Σαουθάμπτον
Η Αθλέτικ ξεκίνησε να παίζει στη σεζόν 1902-03 με λευκές και μπλε ρίγες στη φανέλα, εμφάνιση η οποία έμοιαζε πολύ σε αυτή που φορούσε η Μπλάκμπερν. Αργότερα, ένας φοιτητής με το όνομα Χουάν Ελορντεϊ που βρισκόταν στο Λονδίνο το 1909 ανέλαβε να αγοράσει για τον σύλλογο 25 καινούριες φανέλες, όμως δεν μπορούσε να βρει. Περιμένοντας το πλοίο της επιστροφής στο Μπιλμπάο και ενώ ήταν με άδεια χέρια, συνειδητοποίησε ότι τα χρώματα της Σαουθάμπτον ταιριάζουν με αυτά της πόλης και πήρε μαζί του 50. Μόλις έφτασε, οι υπεύθυνοι της ομάδας αποφάσισαν την άμεση αλλαγή της φανέλας και των χρωμάτων της ομάδας και από το 1910 η Αθλέτικ αγωνίζεται με λευκές και κόκκινες ρίγες. Από τις 50 φανέλες που αγόρασε ο Ελορντεϊ, οι μισές πήγαν στην Ατλέτικο Μαδρίτης, που ξεκίνησε σαν «παρακλάδι της Μπιλμπάο. Πριν την αλλαγή από τα μπλε σε κόκκινα, μόνο μία ομάδα στην Ισπανία φορούσε λευκά-κόκκινα και ήταν η Σπόρτινγκ Χιχόν από το 1905.
Πρώτη συμμετοχή σε τουρνουά
Οι δύο ομάδες που είχαν δημιουργηθεί στο Μπιλμπάο έπαιζαν φιλικά μεταξύ τους και οι αγώνες ήταν εξαιρετικά δημοφιλές γεγονός για του φιλάθλους της περιοχής, ενώ είχε αναπτυχθεί μία σχετική αντιπαλότητα. Πρώτο παιχνίδι που έγινε με εισιτήριο ήταν στις 19 Ιανουαρίου του 1902 και ήταν το πρώτο στο οποίο η Αθλέτικ φόρεσε εμφανίσεις (μία μπλε και μία άσπρη ρίγα, μπλε σορτσάκι, μπλε κάλτσες) όμως έχασε με 3-2 από την Bilbao FC. Την άνοιξη του 1902 δημιουργήθηκε τουρνουά για τον εορτασμό των γενεθλίων του Βασιλιά Αλφόνσου του XIII το οποίο ονομάστηκε Copa de la Coronacion και θεωρείται ο προάγγελος του σημερινού Copa del Rey.
Πρώτοι τίτλοι
Οι δύο ομάδες του Μπιλμπάο ενώθηκαν και έγιναν μία, η οποία ονομάστηκε Βιθκάγια και πήρε μέρος στη διοργάνωση που διεξήχθη από τις 13 μέχρι τις 16 Μαΐου. Η Βιθκάγια νίκησε στον τελικό την Μπαρτσελόνα με 2-1 και αυτό ήταν ένα κομβικό σημείο στην ιστορία αφού οι δύο ομάδες αποφάσισαν την μόνιμη συγχώνευση το 1903 με όλους τους καλούς παίκτες να μεταφέρονται στην Athletic Club. Μετά την μετονομασία από Βιθκάγια σε Μπιλμπάο, ο σύλλογος κατέκτησε και το 1903 το κύπελλο, όπως και το 1904, ενώ επόμενες ήταν οι κούπες του 1910 και 1911.
Το «Σαν Μαμές»
Είχαν περάσει δέκα χρόνια από την ίδρυση της Μπιλμπάο και οι οπαδοί της είχαν αυξηθεί κατά πολύ σε σχέση με την περίοδο της ίδρυσής της. Η ανάγκη για μία μεγαλύτερη έδρα με καλύτερες συνθήκες για ποδόσφαιρο ήταν επιτακτική για έναν σύλλογο ο οποίος μεγάλωνε και που στα πρώτα χρόνια ύπαρξής της αγωνιζόταν στο Λαμιάκο, χώρος ο οποίος ήταν αεροδρόμιο. Το 1913 ολοκληρώθηκε από τον αρχιτέκτονα Μανουέλ Μαρία Σμιθ η κατασκευή του νέου γηπέδου το οποίο δημιουργήθηκε δίπλα στο ίδρυμα «Σαν Μαμές», από το οποίο πήρε το όνομά του. Σύμφωνα με τον μύθο, ο Μαμές ήταν άγιος ο οποίος είχε γεννηθεί στη φυλακή, όπου βρίσκονταν οι γονείς του επειδή ήταν Χριστιανοί.
Το νέο γήπεδο εγκαινιάστηκε στις 21 Αυγούστου του 1913 με φιλική αναμέτρηση της Αθλέτικ με την Ράθινγκ Κλουμπ ντε Ιρούν, η οποία τελείωσε με νίκη της Μπιλμπάο με 1-0. Σκόρερ του μοναδικού γκολ ήταν ένας επιθετικός που ξεκίνησε να ξεχωρίζει εκείνη την εποχή, ο Ραφαέλ Μορένο ή αλλιώς «Πιτσίτσι». Ο Βάσκος στράικερ αγωνίστηκε σε όλη του την καριέρα μόνο στην Αθλέτικ και σε 287 αγώνες πέτυχε 468 γκολ. Σήμερα, ο τίτλος για το Χρυσό Παπούτσι στην Ισπανία έχει το όνομά του.
Το τέλος των ξένων
Από την ίδρυσή της, στην Αθλέτικ είχαν αγωνιστεί ένας Βέλγος, ένας Ελβετός, ένας Δανός, ένας Σουηδός, δύο Νορβηγοί (τότε ήταν Σουηδοί αφού η Νορβηγία έγινε ανεξάρτητη το 1905) ένας Γάλλος και πολλοί Βρετανοί, αναμεσά τους δύο Ιρλανδοί.
Το 1913 η ομοσπονδία άλλαξε τον κανονισμό και αποφάσισε ότι στις ομάδες θα μπορούν να παίζουν μόνο τρεις ξένοι, οι οποίοι θα πρέπει να είναι για τουλάχιστον τρία χρόνια σε ισπανική ομάδα. Με αυτόν τον τρόπο λύθηκε και η συνεργασία με τον Σμιθ, ο οποίος είχε έρθει με έναν «περίεργο» τρόπο και έμελλε να είναι ένας από τους δύο τελευταίους ξένους που αγωνίστηκαν με την Μπιλμπάο. Αφού πήρε μερικές πεσέτες, επέστρεψε για να συνεχίσει το ξεφόρτωμα στις αποβάθρες του Κάρντιφ…
Εκτός από τον νέο κανονισμό υπήρχαν και άλλοι λόγοι που οδήγησαν την Μπιλμπάο στην απόφαση να μην κάνει μεταγραφές, κάτι το οποίο χάραξε εν τέλει τη διαδρομή μέχρι σήμερα και την ιστορία της.
- Τον Αύγουστο του 1913 μόλις είχε κατασκευαστεί το «Σαν Μαμές» και τα χρέη του συλλόγου ήταν αρκετά, με αποτέλεσμα οι μεταγραφές ξένων να θεωρούνται δαπανηρές.
- Μετά το στόρι με τον Σμιθ, ο οποίος είχε αφιχθεί και παίξει κάτω από αμφισβητούμενες προϋποθέσεις, η Αθλέτικ έκανε προσπάθεια να «καθαρίσει» την εικόνα της στα μάτια των Μέσων Ενημέρωσης και ειδικά αυτά του Σαν Σεμπαστιάν, όπου εδρεύει η Ρεάλ Σοσιεδάδ.
- Το 1914 ξέσπασε ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος και οι ξένοι που έμεναν στην περιοχή και ήταν σε ηλικία στράτευσης κλήθηκαν, όπως συνέβη και με τον τότε προπονητή, Μπαρνς. Η μαζική έξοδος των ξένων από την ομάδα είχε σαν αποτέλεσμα η Αθλέτικ να πάρει παίκτες όπως οι Αλφόνσο Γκονσάλες, «Απόν» και Ντελ Αρένας, από άλλες βασκικές ομάδες. Τα κύπελλα του 1914, του 1915 και του 1916 έδειξαν ότι η Μπιλμπάο βάδιζε σε καλό δρόμο.
Μόνο Βάσκοι
Από το 1912, όταν οι τελευταίοι ξένοι, ο Βάιτς και ο Σμιθ αποχώρησαν, η Αθλέτικ έχει εφαρμόσει την πολιτική του να αγωνίζεται μόνο με Βάσκους παίκτες. Είναι κάτι σαν ανεπίσημη Εθνική ομάδα της Βασκονίας, παρότι αυτή υπάρχει κανονικά και δίνει φιλικούς αγώνες. Αυτή η επιλογή ποτέ δεν έγινε μετά από δημόσια τοποθέτηση, ούτε υπάρχει γραμμένη κάπου, όμως μέσα στα χρόνια και παρά τις διαφορετικές ερμηνείες του ποιος είναι Βάσκος, η πολιτική αυτή παρέμεινε σταθερή παρά τις όποιες διοικητικές αλλαγές. Άλλες φορές πιο ισχυρή, άλλες φορές πιο ελαστική, όπως η ιστορία με τον Ζόνες, ο οποίος δεν φόρεσε ποτέ τη φανέλα της Αθλέτικ επειδή ήταν μαύρος.
Από που προέρχονται
Στην ουσία αυτή η πολιτική στηρίζεται στο να γίνονται μεταγραφές μόνο Βάσκων ποδοσφαιριστών, όσων κατάγονται μόνο από τις επτά ιστορικές βασκικές επαρχίες. Οι παίκτες προέρχονται από τις τρεις που συνθέτουν την μοντέρνα Χώρα των Βάσκων, την Ναβάρα (αμφισβητείται από μερικούς) και τις Γαλλο-Βασκικές επαρχίες, γνωστές σαν «Ιπαράλδε» (η βόρεια ζώνη της Βασκονίας). Μοναδικός Γάλλος που έχει αγωνιστεί στην Αθλέτικ είναι ο Μπισέντε Λιζαραζού. Όμως παρότι δεν υπάρχει καμία αμφιβολία για το κατά πόσο είναι Βάσκος, αφού το όνομά του το λέει από μόνο του, ακόμα και σήμερα η απόφαση να φορέσει τη φανέλα της Μπιλμπάο είναι αμφιλεγόμενη.
Και εδώ έρχονται πολλές ερωτήσεις. Ποιος θεωρείται Βάσκος; Με τι έχει κάνει; Έχει σχέση με το που έχει γεννηθεί; Με τις ρίζες της οικογένειάς του; Από που ήρθε; Τι γλώσσα μιλάει; Σύμφωνα με κάποιους θεωρητικούς που έχουν ασχοληθεί με το θέμα, το να μιλάει κάποιος την γλώσσα των Βάσκων (Euskera) τον «ορίζει» σαν Βάσκο, αφού δεν υπάρχει κυβέρνηση Βάσκων και αφού δεν υπάρχει βασκικό διαβατήριο το οποίο να αποτελεί ακλόνητο στοιχείο για να παίξει κάποιος στην ομάδα.
Τα κριτήρια
Ουσιαστικά δεν υπάρχουν κριτήρια για να ορίσουν το αν κάποιος μπορεί να αγωνιστεί στην Μπιλμπάο αυτή τη στιγμή. Το ένα είναι η εντοπιότητα, με ό,τι αυτή περιλαμβάνει. Ο Αντερ Ερέρα, βασικός στην πορεία της Μπιλμπάο μέχρι τα ημιτελικά του Europa League, ήρθε από την Σαραγόσα και ξεκίνησε την καριέρα του από τα δικά της τμήματα υποδομής, όμως γεννήθηκε στην Βιθκάγια. Αν και αυτό δεν είναι πάντα το σημείο που κάνει τη διαφορά, η Αθλέτικ θεωρεί ότι μπορεί να αποκτήσει όσους προέρχονται από μία από τις επτά βασκικές επαρχίες είτε έχει να κάνει με τη γέννηση, είτε με τις ρίζες, είτε με το που έχει μεγαλώσει ο παίκτης. Το άλλο είναι το που ανδρώθηκε ποδοσφαιρικά. Η πολιτική λέει ότι εκτός αν δεν πληροί κανένα κριτήριο, υπάρχει το δικαίωμα να αποκτηθούν παίκτες αν είναι Βάσκοι ή αν έχουν γίνει ποδοσφαιριστές στην Χώρα των Βάσκων.
Με αυτό το κριτήριο αποκτά τεράστια σημασία η δουλειά που γίνεται στην Ακαδημία της Λεθάμα (Lezama), αφού έτσι μπορούν να κάνουν μεταγραφές από άλλα βασκικά κλαμπ αν οι παίκτες έχουν καταλήξει εκεί από τη δική τους ομάδα Νέων. Στο ρόστερ της Αθλέτικ υπάρχουν αρκετοί ποδοσφαιριστές που ξεκίνησαν την καριέρα τους στην Ρεάλ Σοσιεδάδ, την Οσασούνα και την Αλαβές.
Εκτός από αυτούς, η Μπιλμπάο έχει αποκτήσει παίκτες οι οποίοι έχουν έρθει από άλλες περιοχές -πριν γίνουν επαγγελματίες- για να ενταχθούν στην Ακαδημία της Λεθάμα. Παλαιότερα, πολλά είχαν ακουστεί για το γεγονός ότι η Μπιλμπάο δεν απέκτησε τον Ρομπέρτο Λόπεθ Ουφάρτε, μόνο και μόνο επειδή είχε γεννηθεί στο Μαρόκο, αν και αγαπούσε την Βασκονία, στην οποία βρισκόταν και έπαιζε μπάλα από την ηλικία των 8 ετών. Σήμερα, δεν θα υπήρχε κανένα πρόβλημα να γίνει αυτή η μεταγραφή αφού ένας παίκτης μπορεί να παίξει στα τμήματα υποδομής, μπορεί να υπογράψει για την ομάδα Ανδρών.
Οσο πιο κοντά φτάνουμε στο σήμερα, τα κριτήρια για το ποιος είναι Βάσκος γίνονται όλο και πιο ελαστικά και αυτό είναι λογικό. Όταν ξεκίνησε να εξαπλώνεται το ποδόσφαιρο στην Ισπανία μετά το 1900, πάνω από το 50% των παικτών ήταν Βάσκοι, αφού στη δική τους περιοχή πρωτοξεκίνησε να παίζεται το ποδόσφαιρο λόγω των Άγγλων που το έφεραν μαζί τους. Μετά από 100 χρόνια το ποσοστό αυτό έχει πέσει στο 10% και είναι πλέον πιο δύσκολο να υπάρχουν παίκτες που να είναι 100% Βάσκοι. Χαρακτηριστική της μείωσης της αυστηρότητας των κριτηρίων είναι η ιστορία με τον Ζόνες και τον Ζονάς…
Από τον Ζόνες…
Το 1950 ο Μιγκέλ Ζόνες δεν μπόρεσε να παίξει στην Αθλέτικ επειδή ήταν μαύρος και επειδή είχε γεννηθεί στην Σάντα Ισαμπέλ (σήμερα Μαλάμπο, Γουινέα) παρότι ζούσε στην Βασκονία από τα πέντε του χρόνια. Μαθητής-παράδειγμα προς μίμηση όταν πήγαινε στο κολλέγιο Λεκαρόθ και όταν σπούδαζε οικονομικά στο Πανεπιστήμιο του Δέουστο. Είχε παίξει στο Μπαρακάλδο και αργότερα στο Ινδαούτσου μαζί με τους Περέδα και Γκάρατε, όμως όπως και αυτοί, δεν μπορούσε να αγωνιστεί στην Μπιλμπάο, αφού είχε γεννηθεί εκτός των συνόρων της χώρας των Βάσκων.
Ο Ζόνες, ο οποίος διέπρεψε στην Ατλέτικο Μαδρίτης, έκλεισε την καριέρα του στην Οσασούνα και κατέληξε διευθυντής στην Ινδαούτσου, γειτονική γειτονία του Μπιλμπάο, πάντα ένιωθε Βάσκος και δεν μπόρεσε ποτέ να καταλάβει αυτόν τον αυστηρό κανόνα που του απαγόρευσε να παίξει με τα χρώματα μίας ομάδας την οποία είχε στο DNA του. Ακόμα και αν είχε γεννηθεί πέντε χρόνια νωρίτερα εκεί που έζησε, πιθανότατα δεν θα μπορούσε ούτε τότε να αγωνιστεί στην Μπιλμπάο, επειδή ήταν μαύρος. Δεν είχε να κάνει με τη φιλοσοφία, αλλά με τα κοινωνικά κριτήρια της εποχής τα οποία του έβαλαν τελικά φρένο από το να αγωνιστεί στο «Σαν Μαμές» με τη λευκή και κόκκινη φανέλα.
…στον Ζονάς
Κυριακή, 20 Νοεμβρίου του 2011. Στο «Ραμόν Σάντσεθ Πιθχουάν» της Σεβίλλης ο Μαρσέλο Μπιέλσα περνά στο παιχνίδι για πέντε λεπτά έναν μαύρο Βάσκο. Ο Ζονάς Ραμάλιο ήταν ο άνθρωπος που έσπασε έναν τοίχο στους κανόνες της Αθλέτικ, που ποτέ ξανά τα τελευταία 100 χρόνια δεν είχε μαύρο ποδοσφαιριστή στη σύνθεσή της. Θα δούμε….. τώρα τι θα γίνει που ένας μαύρος έπαιξε με την Μπιλμπάο; Αναρωτήθηκαν οι καχύποπτοι που δεν γνώριζαν τις ιστορικές και πολιτικές περιπέτειες που είχε περάσει. «Εγώ το μόνο που ξέρω είναι ότι έκανα πραγματικότητα ένα όνειρο» είπε ο Ραμάλιο, ο οποίος συνήθισε να είναι ο πρώτος μαύρος που έπαιξε σε επίσημη διοργάνωση με τη φανέλα της Αθλέτικ. Ένα όνειρο το οποίο είχε γίνει εφιάλτης για τον Ζόνες…
Παίκτες από γαλλική ακαδημία
Το 2008 η Αθλέτικ απέκτησε τον Ενρικ Σαμπορίτ από την ακαδημία της Εσπανιόλ και σήμερα παίζει στην δεύτερη ομάδα. Ο πατέρας του είναι Καταλανός και η μητέρα του Βάσκα, όμως πέρα από την «εθνικότητα» της μητέρας του, η Μπιλμπάο υποστήριξε ότι τον πήρε επειδή είχε βρεθεί στην Χώρα των Βάσκων και άρα είχε μπει στη σφαίρα της ποδοσφαιρικής τους επιρροής, αν και οι ίδιοι ήταν που τον είχαν προτρέψει να το κάνει. Οι Γιάνις Ραχμάνι και Μαέκι Λουμπράνο είναι γεννημένοι στην Γαλλία -και όχι στην γαλλική περιοχή της Χώρας των Βάσκων- όμως αμφότεροι ανήκουν στα τμήματα υποδομής της Αθλέτικ. Όπως και ο Μπίνκε Ντιαμπατέ από το Μάλι. Η Αθλέτικ έχει κάνει συμφωνία με την γαλλική ομάδα τρίτης κατηγορίας, Αβιρόν Μπαγιονέ και κάποιοι από τους παίκτες της «τελειοποιούν» την ποδοσφαιρική τους εκπαίδευση στην Λεθάμα και έχουν την ευκαιρία αν πείσουν να κάνουν το πέρασμα από την Γαλλία στην Primera Divsion.
Αυτοί που άφησαν εποχή
Μεγάλους παίκτες δημιούργησε το σύστημα της Αθλέτικ με άλλους να επιλέγουν να μείνουν για μία ζωή και άλλους να παίρνουν μεταγραφή για μία μεγαλύτερη καριέρα. Στην δεύτερη κατηγορία ανήκουν ο Χούλιο Σαλίνας, ο οποίος μετά από δύο πρωταθλήματα και ένα κύπελλο έπαιξε σε Ατλέτικο και Μπαρτσελόνα, ο Αϊτόρ Καράνκα, που στα νιάτα του ήταν στόπερ και σήκωσε 3 Champions League (1998, 2000, 2002), ένα πρωτάθλημα, 1 διηπειρωτικό και 2 ισπανικά Super Cup με τη Ρεάλ Μαδρίτης και εκ των κορυφαίων τερματοφυλάκων όλων των εποχών, ο Αντονι Θουμπιθαρέτα, που μετά τα δύο πρωταθλήματα (νταμπλ το 1984) με την Μπιλμπάο μετακόμισε στην Μπαρτσελόνα και κατάκτησε Κύπελλο Πρωταθλητριών, Κύπελλο Κυπελλούχων, άλλα τέσσερα πρωταθλήματα, 2 κύπελλα 2 Super Cup και έφτασε τις 126 συμμετοχές με την Εθνική Ισπανίας.
Από αυτούς που τίμησαν με ολόκληρη την καριέρα τους τη φανέλα της Αθλέτικ, πρώτος στην λίστα μπαίνει ο θρυλικός Τέλμο Θάρα, ο οποίος είναι ο πρώτος σκόρερ όλων των εποχών στην ιστορία του συλλόγου με 333 γκολ σε όλες τις διοργανώσεις, ενώ είναι ο πρώτος σκόρερ του πρωταθλήματος με 251 σε 277 ματς αλλά και του κυπέλλου με 81 τεμάχια σε 74 αγώνες! Κατέκτησε το νταμπλ του 1943 και τα κύπελλα του 1944, του 1945 και του 1950.
Πολύ ψηλά και ο τερματοφύλακας, Χοσέ Ανχελ Ιριμπάρ (φωτό πάνω), με δύο κύπελλα (1969, 1973) τελικό UEFA (1977) αλλά και Euro με την Εθνική Ισπανίας (1964). Ο Ιριμπάρ έπαιξε από το 1962 μέχρι το 1980 στην Μπιλμπάο, έπαιξε σε 49 αγώνες με το εθνόσημο και την σεζόν 1969/70 πήρε τον τίτλο του καλύτερου τερματοφύλακα (Zamora). Στις 5 Δεκεμβρίου του 1975 πριν από αγώνα με την Ρεάλ Σοσιεδάδ, ο ίδιος μαζί με τον αρχηγό των αντιπάλων, Ινάσιο Κορταμπαρία, μετέφεραν μαζί την σημαία της χώρας των Βάσκων (Ikurrina) και την ακούμπησαν στο κέντρο του γηπέδου. Ήταν η πρώτη… δημόσια εμφάνιση της Ikurrina μετά τον θάνατο του Φράνκο, όμως ήταν ακόμα παράνομη.
Τεράστια μορφή ο Εκτορ Μορένο, ο οποίος ήταν ο πρώτος άνθρωπος που σκόραρε στο «Σαν Μαμές». Γνωστός και ως «Πιτσίτσι», ο τίτλος του πρώτου σκόρερ του ισπανικού πρωταθλήματος φέρει το όνομά του. Έπαιξε δέκα χρόνια στην Αθλέτικ (1911-1921) και σε 159 αγώνες πέτυχε 101 γκολ. Για 16 χρόνια έπαιξε στην Αθλέτικ ο Ραϊμούντο Πέρεθ Λεθάμα, βασικός τερματοφύλακας από το 1941 μέχρι το 1957. Κατέκτησε έξι κύπελλα και ένα πρωτάθλημα, όπως και τον τίτλο του καλύτερου πορτιέρε «Θαμόρα» τη σεζόν 1946/47.
Δώδεκα χρόνια έπαιξε στην Μπιλμπάο ο Αντονι Γκοϊκοετσέα, από το 1975 μέχρι το 1987. Ο μεγάλος στόπερ ήταν μέλος της ομάδας που πήρε δύο σερί πρωταθλήματα, το νταμπλ και το Super Cup του 1984. Με την Εθνική αγωνίστηκε 39 φορές και πέτυχε 4 γκολ και στη συνέχεια πήγε για τρία χρόνια στην Ατλέτικο. Από τους παικταράδες που είναι πιο κοντά στις μέρες ματς ο Χούλεν Γκερέρο, επιθετικός μέσος με δύο πόδια που αφιέρωσε ολόκληρη την καριέρα του στην Μπιλμπάο στην οποία έπαιξε από το 1992 έως το 2006. Σε 430 ματς σε όλες τις διοργανώσεις πέτυχε 116 γκολ, αναδείχθηκε καλύτερος Ισπανός παίκτης τη σεζόν 1993/94 και πήγε στο Μουντιάλ των ΗΠΑ.
Λιγότερο γνωστοί άλλα με μεγάλη ιστορία με την λευκή και κόκκινη φανέλα είναι ο Ντάνιελ Ρουίθ Μπαθάν δεύτερος σκόρερ με 199 γκολ και νταμπλ το 1984, ο Ενέκο Αριέτα που έχει σκοράρει 170 φορές, έχει το πρωτάθλημα του 1956 και τρία κύπελλα (1955, 1956, 1958) και ο Ραφαέλ Αλκόρτα. Μπορεί να μην είχαν τις επιτυχίες των προηγούμενων, όμως είναι γνωστά τα ονόματα των Ισμαέλ Ουρθάιθ (129 γκολ), Χοσέμπα Ετσεμπερία και Βισέντε Λιζαραζού ενώ από τους νυν, αυτός που θα γραφτεί σίγουρα στην ιστορία είναι ο Φερνάντο Γιορέντε, που στα 26 του έχει σκοράρει 109 φορές σε όλες τις διοργανώσεις.
Τίτλοι και διακρίσεις
Το επιτυχημένο ξεκίνημα των Λιονταριών ακολούθησαν πολλοί τίτλοι. Η έκρηξη του ποδοσφαίρου έφερε τη δημιουργία Εθνικού πρωταθλήματος το 1928 και υπό τις οδηγίες του Άγγλου προπονητή Φρεντ Πέντλαντ, η Αθλέτικ κατέκτησε τέσσερα πρωταθλήματα και τέσσερα κύπελλα πριν ξεσπάσει ο ισπανικός εμφύλιος. Ποτέ χωρίς τσιγάρο στο στόμα και χωρίς το χαρακτηριστικό καπέλο του, ο Πέντλαντ, ήταν μία από τις σημαντικότερες μορφές στην ιστορία της Αθλέτικ στην προ-εμφυλίου εποχή.
Την εποχή του 1940 και μετά, η Μπιλμπάο προσπάθησε να «φτιάξει» τους νεαρούς παίκτες της προκειμένου να παραμείνει ανταγωνιστική και η πολιτική αυτή της βγήκε σε καλό αφού πέρασαν μία από τις καλύτερες περιόδους στην ιστορία τους με επιθετικούς τους Ράφα Ιριόντο, Βενάνθιο Πέρεθ, Χοσέ Λουίς Πανίθο, Τέλμο Θάρα και Αγουστίν Γκαΐνθα, οι οποίοι έφεραν στο «Σαν Μαμές» τρία πρωταθλήματα, δύο κύπελλα και πολλές 2ες θέσεις.
Η δημιουργία του Κυπέλλου Πρωταθλητριών το 1950 έδωσε την ευκαιρία στην Αθλέτικ να μετρήσεις τις δυνάμεις της κόντρα στις κορυφαίες ομάδες όπως την Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, από την οποία αποκλείστηκε στα προημιτελικά το 1957. Ένα χρόνο μετά οι Βάσκοι έριξαν τη βόμβα στην Μαδρίτη νικώντας την Ρεάλ στον τελικό του Copa del Rey μέσα στο «Σαντιάγο Μπερναμπέου», σε μία από τις μεγαλύτερες μέρες στην ιστορία τους.
Με τις φιγούρες των Χοσέ Ανχελ Ιριμπάρ στο τέρμα και στον Χοσέ Φρανθίσκο Τσέτσου Ρόχο στην επίθεση να δεσπόζουν, η Μπιλμπάο κατέκτησε τα κύπελλα του 1969 και του 1973 και έφτασε στον τελικό του Κυπέλλου UEFA το 1977 όταν και έχασε σε διπλό τελικό από την Γιουβέντους. Αυτά τα χρόνια ο σύλλογος έδειξε την πίστη του στη δουλειά από τα τμήματα υποδομής και δημιούργησε την ακαδημία της Λεθάμα, μία από τις κορυφαίες στην Ισπανία.
Η άφιξη του Χαβιέρ Κλεμέντε στον πάγκο μεταμόρφωσε την Αθλέτικ με τον νεαρό τότε τεχνικό να αφήνει ανεξίτηλα το σημάδι του. Έχοντας υπό τις οδηγίες του τους Αντονι Θουμπιθαρέτα, Αντονι Γκοϊκοετσέα και τον Μανού Σαράμπια, έβαλε τέλος στην 27χρονη «ξηρασία», κατακτώντας το πρωτάθλημα του 1983 και το νταμπλ του 1984. Αυτό ήταν το νταμπλ Νο5 μετά από αυτά των 1930, 1931, 1943 και 1956, όπως επίσης και οι δύο τελευταίοι τίτλοι μέχρι σήμερα.
Πιστή για πάντα στις αξίες της…
Η παγκοσμιοποίηση και η μεγάλη έκρηξη της διαφήμισης στο ποδόσφαιρο, ειδικά μετά την υπόθεση Μπόσμαν το 1996, έφερναν όλο και περισσότερα αστέρια στην Primera Division και η Αθλέτικ, που ήταν «κολλημένη» με την πολιτική των Βάσκων ήταν πολύ χαρούμενη όταν τερμάτιζε στη μέση του βαθμολογικού πίνακα, αν βέβαια δεν είχε μπλέξει με μάχη για την παραμονή. Παρά την συστηματικά μέτρια πορεία στο πρωτάθλημα, σε σφυγμομέτρηση που είχε γίνει στους οπαδούς το 76% είχε πει πως θέλει να διατηρήσει η Αθλέτικ την τακτική με μόνο Βάσκους παίκτες.
Η Ρεάλ Σοσιεδάδ δεν άντεξε
Χαρακτηριστικό της σημασίας αυτής της απόφασης και της δυσκολίας της διατήρησης της πολιτικής αυτής για 100 χρόνια είναι η πορεία της αιώνιας αντιπάλου της Αθλέτικ και άλλη μεγάλης ομάδας της Χώρας των Βάσκων, της Ρεάλ Σοσιεδάδ. Στον σύλλογο από το Σαν Σεμπαστιάν κάποτε αγωνίζονταν μόνο Βάσκοι, στην πορεία έγινε Ισπανοί μόνο από την Βασκονία αλλά και ξένοι, όμως αυτή η πολιτική εγκαταλείφθηκε το 1989 με την μεταγραφή του Τζον Όλντριτζ ενώ το 2001 αποκτήθηκε ο Ισπανός μη Βάσκος, Μπόρις από την Ρεάλ Οβιέδο.
«Η Αθλέτικ Μπιλμπάο είναι κάτι περισσότερο από ένας ποδοσφαιρικός σύλλογος, είναι ένα συναίσθημα και ο τρόπος που λειτουργεί, συχνά πέρα από τη λογική ανάλυση. Βλέπουμε τους εαυτούς μας σαν μοναδικούς στον κόσμο του ποδοσφαίρου και αυτό προσδιορίζει την ταυτότητά μας. Δεν λέμε ότι είμαστε καλύτεροι ή χειρότεροι από τους άλλους, απλώς διαφορετικοί. Το μόνο που ευχόμαστε για τα παιδιά μας είναι να εκπροσωπήσουν τον σύλλογο. Ελπίζουμε να ξεχωρίσουμε σαν αθλητική κουλτούρα και δεν το αντιμετωπίζουμε ψυχρά επαγγελματικά. Ευχόμαστε να πλάσουμε τους παίκτες μας σε άνδρες, όχι απλά ποδοσφαιριστές και κάθε φορά που ένας παίκτης από την ακαδημία κάνει το ντεμπούτο του, αισθανόμαστε ότι έχουμε πραγματοποιήσει έναν στόχο που είναι σε αρμονία με την ιδεολογία των ιδρυτών και των προγόνων μας…».
Τίτλοι
- Πρωτάθλημα Ισπανίας: 8 (1929/30, 1930/31, 1933/34, 1935/36, 1942/43, 1955/56, 1982/83, 1983/84).
- Κύπελλα Ισπανίας: 23 (1903, 1904, 1910, 1911, 1914, 1915, 1916, 1921, 1923, 1930, 1931, 1932, 1933, 1943, 1944, 1945, 1950, 1955, 1956, 1958, 1969, 1973, 1984).
- Supercopa Ισπανίας: 2 (1985, 2015).
- Πρωταθλήματα Χώρας των Βάσκων: 13 (1919/20, 1920/21, 1922/23, 1923/24, 1924/25, 1925/26, 1927/28, 1928/29, 1930/31, 1931/32, 1932/33, 1933/34, 1939/40)
ΠΗΓΗ: gazzetta.gr
