Η ανακωχή θεωρείται μια συμβολική στιγμή ανθρωπισμού και ειρήνης μέσα σε μια από τις πιο βίαιες περιόδους της σύγχρονης ιστορίας. Δεν έλαβε χώρα παντού· σε κάποιες περιοχές του μετώπου οι μάχες συνεχίστηκαν όλη την ημέρα, ενώ σε άλλες απλώς οι δυο πλευρές συνεννοήθηκαν για την αποκομιδή των νεκρών. Την επόμενη χρονιά τα Χριστούγεννα μερικές μονάδες οργάνωσαν ξανά εκεχειρία με τους αντιπάλους, αλλά αυτό το φαινόμενο δεν ήταν τόσο εκτεταμένο όσο το 1914. Αυτό οφείλονταν μερικώς στις αυστηρές εντολές από τους ανωτέρους και των δύο πλευρών που απαγόρευαν αυτό το συγχρωτισμό. Το 1916, μετά από τις χωρίς προηγούμενο αιματηρές μάχες του Σομ και του Βερντέν και την εκτεταμένη χρήση χημικών όπλων, όλο και περισσότερο οι στρατιώτες και των δύο πλευρών θεωρούσαν τους αντιπάλους τους ως υπάνθρωπους και έτσι δεν έγιναν απόπειρες για άλλες τέτοιες εκεχειρίες.
Κατά τα πρώτα χρόνια του στατικού πολέμου των χαρακωμάτων οι εκεχειρίες δεν περιορίζονταν στην περίοδο των Χριστουγέννων, αντανακλώντας την αναπτυσσόμενη διάθεση να κοιτάζει κάθε πλευρά τη δουλειά της (live and let live). Έτσι αντίπαλες μονάδες πεζικού που βρίσκονταν κοντά η μια στην άλλη απέφευγαν υπερβολικά βίαιες συμπεριφορές, συγχρωτίζονταν μεταξύ τους, συζητώντας ή ανταλλάσσοντας τσιγάρα. Σε μερικούς τομείς συμφωνήθηκαν περιστασιακά εκεχειρίες για να μπορέσουν οι στρατιώτες να μεταβούν ανάμεσα στις δυο γραμμές και να συλλέξουν τους τραυματίες και τους νεκρούς, ενώ σε άλλους υπήρχε σιωπηρή συμφωνία να μην ανταλλάσσονται πυροβολισμοί όταν οι άνδρες ξεκουράζονταν, ασκούνταν, η δούλευαν, πλήρως ορατοί στον εχθρό. Οι εκεχειρίες των Χριστουγέννων είναι αξιοσημείωτες λόγω του μεγάλου αριθμού των ανδρών που συμμετείχαν και του βαθμού της συμμετοχής — ακόμα και στους πιο ειρηνικούς τομείς ήταν ασυνήθιστο να δει κανείς δεκάδες αντιπάλους να βρίσκονται μαζί στο φως της ημέρας.
Παραμονή Χριστουγέννων του 1914. Ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος μετρά τέσσερις μήνες, αλλά κάποιοι άνθρωποι παραμένουν πιστοί στο πνεύμα των ημερών. Βγαίνουν δειλά δειλά από τα χαρακώματα. Μετά παίζουν και έναν ποδοσφαιρικό αγώνα, που έχει ξεπεράσει πια τα όρια του μύθου. H Ιστορία έρχεται να μας διδάξει πως το ποδόσφαιρο μπορεί να γίνει αφορμή για πόλεμο, αλλά και για ειρήνη. Η «ανακωχή των Χριστουγέννων» μπορεί για κάποιους να αποτελεί ένα ωραίο παραμύθι που αναδεικνύει το πνεύμα των ημερών. Μια μέρα σαν κι αυτή, οι πιο ισχυρές πολεμικές μηχανές του κόσμου αποφάσισαν να σταματήσουν να αλληλοεξοντώνονται τους για να γιορτάσουν τη γέννηση του Χριστού.
Όλα ξεκίνησαν όταν μερικοί Γερμανοί στρατιώτες, κοντά στη βελγική πόλη Ιπρ, αποφάσισαν ότι θα ήταν καλή ιδέα να στολίσουν τη δική τους πλευρά των χαρακωμάτων. Έτσι, έβαλαν μικρά κεράκια στα δέντρα και άρχισαν να τραγουδούν τα κάλαντα. Από την άλλη πλευρά κάποιοι Βρετανοί άρχισαν κι αυτοί να τραγουδούν στη δική τους γλώσσα. Όλα αυτά συνέβαιναν ενώ η κάθε πλευρά ήταν κρυμμένη, φοβούμενη ότι αν κάποιος έκανε το πρώτο βήμα και άφηνε τη θέση του, θα είχε κάνει και το μοιραίο λάθος. Κάτι τέτοιο δεν συνέβη, μια και ύστερα από λίγη ώρα άρχισαν και οι ανταλλαγές ευχών ανάμεσα στους στρατιώτες, που σύντομα συναντήθηκαν στη νεκρή ζώνη και αντάλλαξαν δώρα, όπως ουίσκι, τσιγάρα και σοκολάτες. «Αγκάλιαζα ανθρώπους που πριν από λίγη ώρα προσπαθούσα να τους σκοτώσω», υπογράμμισε Άγγλος στρατιώτης.
Μια μαρτυρία ενός Βέλγου αναφέρει: «Η ομίχλη είχε σχεδόν φύγει, όταν άκουσα μια φωνή να λέει ότι Βρετανοί και Γερμανοί είχαν βγει από τα χαρακώματα και αντάλλασσαν δώρα. Σύντομα εμφανίστηκε ένας Σκωτσέζος στρατιώτης κρατώντας μια μπάλα ποδοσφαίρου που φαινόταν καινούργια και έμοιαζε τελείως παράταιρη με το σκηνικό της μάχης. Μέσα σε λίγα λεπτά ο αγώνας είχε αρχίσει. Το να παίζεις πάνω στον πάγο δεν ήταν καθόλου εύκολο, παρ' όλα αυτά προσπαθήσαμε να μείνουμε πιστοί στους κανονισμούς, ενώ παίζαμε χωρίς διαιτητή».
Το παιχνίδι διήρκεσε μία ώρα και
οι Γερμανοί τελικά νίκησαν 3-2. Τι σας θυμίζει αυτό; Μάλιστα, σύμφωνα με τις
μαρτυρίες, η αναμέτρηση έληξε άδοξα όταν η μπάλα έσκασε χτυπώντας σε
συρματόπλεγμα.
Όταν το ποδόσφαιρο τελείωσε, οι δύο πλευρές πήραν πίσω από τη νεκρή ζώνη τους ανθρώπους που είχαν χάσει τη ζωή τους και τους έθαψαν με όλες τις τιμές που θα μπορούσαν να τους αποδώσουν υπό αυτές τις συνθήκες.
Η ανακωχή στο βελγικό μέτωπο
κράτησε μόνο για το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων, όμως σε αλλά σημεία
συνεχίστηκε μέχρι την Πρωτοχρονιά. Αυτά τα γεγονότα μαθέυτηκαν, όπως είναι
φυσικό, πολύ γρήγορα και δημοσιεύτηκαν στις εφημερίδες. Οι στρατηγοί της κάθε
πλευράς δεν ευχαριστήθηκαν ακούγοντας τα νέα.
Τις επόμενες χρονιές ανήμερα των Χριστουγέννων διατάχθηκαν εκτεταμένοι βομβαρδισμοί, ενώ οι στρατιώτες δεν έμεναν ποτέ σταθεροί σε ένα μέτωπο για να μην έρχονται κοντά με τους αντιπάλους τους. Το 1999 στο σημείο που ξεκίνησε η ανακωχή στήθηκε ένας ξύλινος σταυρός, για να θυμίζει σε όλους εκείνο το βράδυ του 1914. Ο τελευταίος εν ζωή στρατιώτης που είχε πάρει μέρος στην ποδοσφαιρική αναμέτρηση, ο Σκωτσέζος Άλφρεντ Άντερσον, πέθανε το 2005 σε ηλικία 109 ετών.
Τις επόμενες χρονιές ανήμερα των Χριστουγέννων διατάχθηκαν εκτεταμένοι βομβαρδισμοί, ενώ οι στρατιώτες δεν έμεναν ποτέ σταθεροί σε ένα μέτωπο για να μην έρχονται κοντά με τους αντιπάλους τους. Το 1999 στο σημείο που ξεκίνησε η ανακωχή στήθηκε ένας ξύλινος σταυρός, για να θυμίζει σε όλους εκείνο το βράδυ του 1914. Ο τελευταίος εν ζωή στρατιώτης που είχε πάρει μέρος στην ποδοσφαιρική αναμέτρηση, ο Σκωτσέζος Άλφρεντ Άντερσον, πέθανε το 2005 σε ηλικία 109 ετών.
Αυτά τα γεγονότα έχουν λάβει πολλές διαφορετικές ερμηνείες. Άλλοι λένε ότι κράτησαν λίγα λεπτά και άλλοι ότι δεν έγιναν καθόλου. Είναι, όμως, μια ωραία ιστορία, που δείχνει το πνεύμα του ανθρώπου και τι μπορεί να κάνει με την αγάπη και τη θέληση για ειρήνη. Θα ερχόταν μια μέρα που κάποιοι θα έχαναν το κουράγιο τους, που δεν θα έδειχναν συμπόνοια στον συνάνθρωπό τους και θα πολεμούσαν μέχρι τέλους. Πιθανότατα του δικού τους τέλους. Εκείνη τη μέρα, όμως, γιόρταζε το ανθρώπινο πνεύμα.
