Ο Άγγλος τερματοφύλακας Γκόρντον Μπανκς (Gordon Banks) γεννήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου του 1937 στο Σέφιλντ της Αγγλίας. Έκανε 628 εμφανίσεις κατά τη διάρκεια μιας καριέρας 15 ετών στη κορυφαία αγγλική κατηγορία, κερδίζοντας 73 διεθνείς συμμετοχές για τη χώρα του. Θεωρείται ως ένας από τους Μεγαλύτερους Τερματοφύλακες Όλων των Εποχών, με τον Διεθνή Οργανισμό Ιστορίας και Στατιστικής του Ποδοσφαίρου (IFFHS) να τον ονομάζει 2ο Καλύτερο Τερματοφύλακα του 20ου Αιώνα, μετά τον Λεβ Γιασίν (Lev Yashin) και μπροστά από τον Ντίνο Τζοφ (Dino Zoff). Ονομάστηκε Ποδοσφαιριστής της Χρονιάς το 1972 και Τερματοφύλακας της Χρονιάς από τη FIFA 6 φορές.
Ξεκίνησε από την Τσέστερφιλντ τον Μάρτιο του 1953 και έπαιξε με την ομάδα των Νέων τους στον τελικό Κυπέλλου Νέων του 1956. Παραχωρήθηκε στη Λέστερ τον Ιούλιο του 1959. Έπαιξε σε τέσσερις τελικούς, ηττώμενος σε αυτούς του Κυπέλλου το 1961 και το 1963, πριν από την κατάκτηση του Λιγκ Καπ το 1964, ενώ ήταν φιναλίστ το 1965. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, καθιερώθηκε ως ο № 1 Άγγλος τερματοφύλακας, παίζοντας σε κάθε παιχνίδι στο νικηφόρο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1966. Παρά την επιτυχία αυτή, παραχωρήθηκε από τη Λέστερ στη Στόουκ για £ 50.000 στερλίνες τον Απρίλιο του 1967. Έκανε μια από τις Μεγαλύτερες Αποκρούσεις στην ιστορία του παιχνιδιού, σώζοντας την εστία του σε πολύ κοντινή κεφαλιά του Πελέ, στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1970, αλλά απουσίαζε λόγω ασθένειας όταν η Αγγλία ηττήθηκε από τη Δυτική Γερμανία στον προημιτελικό.
Ήταν τερματοφύλακας της Στόουκ στη νίκη στον τελικό του Λιγκ Καπ του 1972, τον μόνο μεγάλο τίτλο του συλλόγου. Ήταν ακόμα το № 1 στη Στόουκ και την Αγγλία, όταν ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα τον Οκτώβριο του 1972, του στοίχισε την όραση στο ένα μάτι και φυσικά κόστισε στην επαγγελματική του καριέρα. Αργότερα, έπαιξε στις Ηνωμένες Πολιτείες για τους Φορτ Λαουντερντέιλ Στράικερς το 1977 και το 1978.
Ξεκίνησε από την Τσέστερφιλντ τον Μάρτιο του 1953 και έπαιξε με την ομάδα των Νέων τους στον τελικό Κυπέλλου Νέων του 1956. Παραχωρήθηκε στη Λέστερ τον Ιούλιο του 1959. Έπαιξε σε τέσσερις τελικούς, ηττώμενος σε αυτούς του Κυπέλλου το 1961 και το 1963, πριν από την κατάκτηση του Λιγκ Καπ το 1964, ενώ ήταν φιναλίστ το 1965. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, καθιερώθηκε ως ο № 1 Άγγλος τερματοφύλακας, παίζοντας σε κάθε παιχνίδι στο νικηφόρο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1966. Παρά την επιτυχία αυτή, παραχωρήθηκε από τη Λέστερ στη Στόουκ για £ 50.000 στερλίνες τον Απρίλιο του 1967. Έκανε μια από τις Μεγαλύτερες Αποκρούσεις στην ιστορία του παιχνιδιού, σώζοντας την εστία του σε πολύ κοντινή κεφαλιά του Πελέ, στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1970, αλλά απουσίαζε λόγω ασθένειας όταν η Αγγλία ηττήθηκε από τη Δυτική Γερμανία στον προημιτελικό.
Ήταν τερματοφύλακας της Στόουκ στη νίκη στον τελικό του Λιγκ Καπ του 1972, τον μόνο μεγάλο τίτλο του συλλόγου. Ήταν ακόμα το № 1 στη Στόουκ και την Αγγλία, όταν ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα τον Οκτώβριο του 1972, του στοίχισε την όραση στο ένα μάτι και φυσικά κόστισε στην επαγγελματική του καριέρα. Αργότερα, έπαιξε στις Ηνωμένες Πολιτείες για τους Φορτ Λαουντερντέιλ Στράικερς το 1977 και το 1978.
Τα άσχημα παιδικά χρόνια
Παιδί οικογένειας εργατικής τάξης, γνώρισε τη φτώχεια
αρκετά νέος. Με το ποδόσφαιρο έβρισκε μια διέξοδο από την άσχημη
πραγματικότητα, όπως πολλά παιδιά που μαζεύονταν στις αλάνες και κλωτσούσαν μια
μπάλα. Τα δύσκολα χρόνια συνεχίστηκαν. Η οικογένειά του μετακόμισε σε ένα χωριό
κι εκεί ο πατέρας του Γκόρντον έστησε μια παράνομη λέσχη. Η οικογένεια δεχόταν
απειλές από τους περιθωριακούς ανθρώπους που μαζεύονταν στη λέσχη. Οι απειλές
δυστυχώς έγιναν πράξη. Ο μικρότερος αδερφός του Γκόρντον, που αντιμετώπιζε
κινητικά προβλήματα έπεσε θύμα ληστείας και κακοποίησης. Πέθανε στο νοσοκομείο
μερικές μέρες αργότερα.
Στα 15 του, ο Γκόρντον για να ξεφύγει το έσκασε από το σπίτι του και βρήκε δουλειά σε ένα ανθρακωρυχείο όπου κουβαλούσε βαριά τσουβάλια γεμάτα κάρβουνο. Κοντά στο ανθρακωρυχείο είχε έδρα η ομάδα ποδοσφαίρου Μιλσπο Στιλγουόρκ. Έχοντας παίξει σαν τερματοφύλακας στην παιδική ομάδα του Σέφιλντ, ο Γκόρντον εύκολα προστέθηκε στο ρόστερ της ερασιτεχνικής Μίλσπο. Στην Μίλσπο έμεινε μια σεζόν. Ο Μπανκς βρισκόταν σε φόρμα, ξεχώρισε αμέσως και η Τσέστερφιλντ ενδιαφέρθηκε γα την απόκτησή του. Το 1955 κατατάχθηκε στο στρατό και κατέκτησε με τα «Royal Signals» (=βασιλικά συνθήματα) το «Κύπελλο του Ρήνου» στη Γερμανία. Όταν γύρισε υπέγραψε τριετές επαγγελματικό συμβόλαιο για 17 λίρες/εβδομάδα, χάνοντας το κύπελλο από την Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ του Ματ Μπάσμπι με 3-4. Ντεμπουτάρησε το 1958 εντός έδρας εναντίον της Κόλτσεστερ.
Τον αποκαλούσαν «Κινέζο» εξαιτίας των σχιστών ματιών του. Το 1959 η Λέστερ δαπάνησε για την απόκτησή του 7.000 λίρες, κάνοντας ντεμπούτο εναντίον της Μπλάκπουλ, ως αλλαγή του τραυματία ΜακΛάρεν. Έφθασε στον τελικό του κυπέλλου το 1961, αλλά ηττήθηκε με 0-2 από την νταμπλούχο Τότεναμ, ενώ φιναλίστ ήταν και το 1963 (1-3) από την ΜάντσεστερΓιουνάιτεντ των Ντένις Λο και Μπόμπι Τσάρλτον. Κέρδισε όμως το Λιγκ Καπ του 1964, με 1-1 στο πρώτο παιχνίδι και 3-2 στον επαναληπτικό επί της Στόουκ!
Στη Λέστερ έμεινε μέχρι το 1967, με την αποχώρησή του να
είναι επεισοδιακή. Αν και Πρωταθλητής Κόσμου με την Αγγλία, διαπρέποντας ως
βασικός τερματοφύλακας της τερματοφύλακας, παραχωρήθηκε γιατί ένας ανερχόμενος
τερματοφύλακας, ο Πίτερ Σίλτον, για να υπογράψει συμβόλαιο με την Λέστερ,
ζήτησε να παίζει βασικός στην πρώτη ομάδα. Ο προπονητή Ντιούις είχε προβλέπει
πως ο μικρός θα ωθούσε τον κέρβερο Γκόρντον εκτός ομάδας! Η Λέστερ τελικά
συμφώνησε. Παραχώρησε τον Μπανκς στην Στόουκ, που τον κέρδισε στη μονομαχία με
την Λίβερπουλ, δίνοντας 50.000 λίρες για να τον αποκτήσει! Έμεινε 7 σεζόν
και κατέκτησε 1 Λιγκ Καπ, το 1972 (2-1
την Τσέλσι).
Η Στόουκ ήταν και ο τελικός σταθμός στο Αγγλικό Πρωτάθλημα για τον Γκόρντον. Στον ημιτελικό του Λιγκ Καπ μεταξύ Στόουκ – Γουέστ Χαμ, το 1972, έκανε την δεύτερη από τις φημισμένες αποκρούσεις του, όταν εξουδετέρωσε πέναλτι του Τζεφ Χαρστ. Ο Μπανκς πέφτωντας στη δεξιά του γωνία, αντιλήφθηκε ότι ο αντίπαλός του σημάδεψε το κέντρο της εστίας του. Σε χρόνο μηδέν λύγισε το σώμα από τη μέση και πάνω και πρόλαβε να διώξει τη μπάλα με το αριστερό του χέρι καταρρίπτοντας κι αυτούς τους νόμους της βαρύτητας. Τελευταίο παιχνίδι ήταν εναντίον της Λίβερπουλ στις 21 Οκτωβρίου του 1972, μια μέρα πριν χάσει την όραση του από το ένα μάτι ύστερα από το ατύχημα με το αμάξι του.
«Η τράπεζα της Αγγλίας» και το Μουντιάλ του 1966
Μπορεί ο Γκόρντον Μπακς να υποτιμήθηκε σε επίπεδο
συλλόγων, όμως με τα χρώματα της Εθνικής Αγγλίας μεγαλούργησε και συνέβαλε στην
καλή πορεία και κατάκτηση του Μουντιάλ του 1966. Στις 6 Απριλίου του 1963 με
την Σκωτία (1-2) στο Λονδίνο, πραγματοποίησε την πρώτη του εμφάνιση με τα
«Λιοντάρια» και σύντομα κατοχύρωσε τη θέση του βασικού τερματοφύλακα. Αν και
ήταν γνωστός με την ονομασία «Κινέζος» επειδή τα μάτια του ήταν σχιστά και
θύμιζαν Ασιάτη, το παρατσούκλι που τον αντιπροσώπευε ήταν, «Τράπεζα της
Αγγλίας». Έτσι τον φώναζαν οι συμπαίχτες του στα «Λιοντάρια» γιατί μπορούσε να
κρατήσει την εστία ανέπαφη, χωρίς να δεχθεί γκολ για αμέτρητα αγωνιστικά λεπτά.
Φυλούσε το τέρμα του τόσο καλά όσο καλά φυλούσαν τα θησαυροφυλάκια της Τράπεζας
της Αγγλίας!
Κατέκτησε το Μουντιάλ του 1966, έφθασε ως τα προημιτελικά της ίδιας διοργάνωσης το 1970, ενώ στο παλμαρέ του συμπεριλαμβάνεται και το χάλκινο μετάλλιο στο Ευρωπαϊκό του 1968 στην Ιταλία. Το 1966, η διοργανώτρια στα προημιτελικά (παρά το σκληρό ματς των Αργεντινών) προκρίθηκε με γκολ του Τζεφ Χαρστ στο 78΄, ενώ στα ημιτελικά με πρωταγωνιστή τον Μπόμπι Τσάρλτον που πέτυχε 2 γκολ (το 2ο από τα καλύτερα όλων των εποχών) πήρε την πρόκριση (2-1 την Πορτογαλιά του Εουσέμπιο), με τον Μπανκς να αποκρούει εντυπωσιακά σουτ του Κολούνια προς το τέλος. Σε αυτόν τον αγώνα «έσπασε» και το ρεκόρ του, αφού δέχτηκε γκολ με σκόρερ τον θρυλικό Εουσέμπιο ύστερα από εύστοχη εκτέλεση πέναλτι. Η Αγγλία κατάφερε να περάσει στον τελικό. Για την ιστορία, η Αγγλία επικράτησε της Δυτικής Γερμανίας στην παράταση με τελικό σκορ 4-2 και κατέκτησε το παγκόσμιο κύπελλο, το μοναδικό Μουντιάλ που έχει κατακτήσει.
Η απόκρουση του αιώνα
Έτσι έχει χαρακτηριστεί η απόκρουση του Γκόρντον στην
ενέργεια που πραγματοποίησε ο Πελέ. Το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου του 1970
διεξήχθη στο Μεξικό και η Βραζιλία ήταν από τις ομάδες που θα αντιμετώπιζαν τα
«Λιοντάρια» στην φάση των ομίλων. Στις 7 Ιουλίου του 1970 στο «Εστάδιο Χαλίσκο»
(Estadio Jalisco)
της Γουαδαλαχάρα, μπροστά σε 67.000 φιλάθλους ο βρετανός τερματοφύλακας
απέκρουσε την καρφωτή κεφαλιά του Πελέ. Ο Ζαϊρζίνιο βγήκε στην επίθεση και
σέντραρε με στόχο τον Πελέ. Ο Πελέ βρισκόταν στη μικρή περιοχή και ήταν έτοιμος
για μια κεφαλιά-σίγουρο γκολ. Ο Μπανκς που βρισκόταν στο κέντρο της εστίας, με
μια καταπληκτική κίνηση εκτοξεύτηκε στην δεξιά γωνία και απέκρουσε την κεφαλιά
του Πελέ.
«Έχω βάλει περισσότερα από 1.000 γκολ, αλλά όλοι θυμούνται αυτό που δεν
πέτυχα», είπε έπειτα από χρόνια ο Πελέ για την απόκρουση του Μπανκς. «Ο κόσμος
δεν με θυμάται για το Μουντιάλ που κέρδισα το 1966 αλλά γι’ αυτή την απόκρουση.
Όποιον συναντάω στον δρόμο, θέλει να του πω μόνο για εκείνη την απόκρουση»,
δήλωσε με την σειρά του ο Μπανκς. Η Αγγλία στο Μουντιάλ του 1970 έφτασε μέχρι
τους 8, όπου νικήθηκε από τη Δυτική Γερμανία. Στην προημιτελική φάση η Αγγλία έπαιξε
με τη Δυτική Γερμανία χωρίς τον Γκόρντον. Ο Μπανκς πριν από το παιχνίδι με τη
Δυτική Γερμανία υπέστη τροφική δηλητηρίαση. «Από όλους τους παίκτες που θα
μπορούσα να χάσω, έπρεπε να χάσω αυτόν;», δήλωσε ο προπονητής της εθνικής
Αγγλίας, Αλφ Ράμσεϊ. Τη θέση του πήρε ο Πίτερ Μπονέττι. Η Αγγλία αν και
κέρδιζε με 2-0 στο 49΄, πλήρωσε την αλαζονεία του Ράμσεϊ που πίστεψε ότι
τελείωσε το ματς βγάζοντας τον Μπόμπι Τσάρλτον και έτσι «γεύτηκε» τη
ρεβάνς των Γερμανών, που γύρισαν το ματς σε 2-3. Το τελευταίο του ματς με την
εθνική, το έπαιξε στις 27 Μαίου του 1972 με την Σκωτία (1-0) στη Γλασκώβη.
Η 1η, η 50στή, αλλά και η τελευταία συμμετοχή του με τα
«Λιοντάρια» ήταν απέναντι στη Σκωτία (1-2, 4-1, 1-0)! Κατέχει το ρεκόρ ανέπαφης εστίας σε τελική
φάση Παγκοσμίου Κυπέλλου, με 532 λεπτά μη δεχόμενος γκολ σε 5 αγώνες το 1966
και στον 6ο το νίκησε ο Εουσέμπιο, στο 72ο λεπτό με πέναλτι. Σταμάτησε από την
Εθνική το 1973 στα 73 ματς χάνοντας μόλις στα 9, ενώ κράτησε ανέπαφη την εστία
του σε 35 παιχνίδια! Ο Σίλτον που τον «έδιωξε» από την Λέστερ, τον
αντικατέστησε στην Στόουκ και στην Εθνική!
Το τέλος της καριέρας του
Ο Γκόρντον Μπανκς μετά το αυτοκινητιστικό ατύχημα έλυσε
το συμβόλαιό του με τη Στόουκ και σταμάτησε να αγωνίζεται τον Αύγουστο του
1973. Το αντίο του έγινε σε αγώνα με τη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ (1-2) στις 12
Μαίου του 1973. Το παρακολούθησαν 21.000 θαυμαστές του. Το 1977 και αφού είχε
αποσυρθεί ήδη 4 χρόνια, επανήλθε και έπαιξε 37 ματς με την φανέλα των Φορτ
Λαουντερντέιλ στην Βορειαμερικάνικη Λίγκα, όπου μάλιστα ανακηρύχθηκε καλύτερος
τερματοφύλακας της χρονιάς παρά το πρόβλημα που αντιμετώπιζε στο δεξί του
μάτι! Στις 17 Ιουνίου του 1978 κρέμασε οριστικά τα γάντια του μετά το 2-3
από την μισητή Τάμπα Μπέι, ενώ ενδιάμεσα είχε ένα σύντομο πέρασμα από την
Ιρλανδική Σεντ Πάτρικς, παίζοντας μόλις ένα ματς (1-0 τη Σαμρόκ).
Με την γυναίκα του Ούρσουλα, συναντήθηκαν για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής του θητείας στη Γερμανία το 1955. Απέκτησαν τρία παιδιά, τον Ρόμπερτ, την Τζούλια και τη Γουέντι. Χώρισαν όταν πήγε στην Αμερική, αλλά το ζευγάρι επανενώθηκε όταν επέστρεψε στην Αγγλία. Το 2001, πούλησε σε δημοπρασία το χρυσό του μετάλλιο για 124.750 λίρες αλλά και το καπέλο του για 27.025, για να απαλλάξει -όπως είπε μετά το θάνατό του τα παιδιά του- από αυτό το ειδικό βάρος! Στις 9 Μαρτίου του 2006, έγινε μέλος του Αγγλικού Hall of Fame, ενώ κατασκευάστηκε για αυτόν χάλκινη πλακέτα που γράφει: «Μύθος του Σέφιλντ, Γκόρντον Μπανκς, Βραβευμένος ποδοσφαιριστής». Έχει γράψει δύο αυτοβιογραφικά βιβλία και το 2008, ο Πελέ πραγματοποίησε τα αποκαλυπτήρια του αγάλματος του μπροστά από το γήπεδο της Στόουκ, που απεικονίζει τον «Μπάνκσι» τη στιγμή της θρυλικής του απόκρουσης στο Μουντιάλ του 1970. Τον Δεκέμβριο του 2015, ανακοινώθηκε ότι λάμβανε θεραπεία για καρκίνο των νεφρών.
Ο Γκόρντον Μπανκς πέθανε στον ύπνο του στις 12 Φεβρουαρίου του 2019 σε ηλικία 81 ετών. Τον Δεκέμβριο του 2015, ανακοινώθηκε ότι λάμβανε θεραπεία για καρκίνο των νεφρών, έχοντας ήδη χάσει το ένα του, με τους γιατρούς να αναφέρουν πως είναι αρκετά επιθετική η μορφή του. Η κηδεία του πραγματοποιήθηκε στις 4 Μαρτίου στο Στόουκ. Οι άνθρωποι που σήκωσαν το φέρετρο ήταν οι τερματοφύλακες που εκπροσωπούσαν τις ομάδες που αγωνίστηκε, ο Τζο Άνιον (Joe Anyon) από την Τσέστερφιλντ, ο Τζακ Μπούτλαντ (Jack Butland) της Στόουκ, ο Κάσπερ Σμάιχελ (Kasper Schmeichel) της Λέστερ και ο Τζο Χαρτ (Joe Hart) για την εθνική ομάδα της Αγγλίας!
Στην αθλητική του πορεία ήταν γρήγορος και πραγματοποιούσε πάντα σωστές εξόδους. Η απίστευτη αίσθηση του χώρου και τα εντυπωσιακά αντανακλαστικά του είναι λίγοι από τους λόγους που θεωρείται ο καλύτερος Άγγλος τερματοφύλακας. Πρόκειται για έναν μύθο του ποδοσφαιρικού στερεώματος και ένας από τους 100 κορυφαίους της λίστας του Πελέ. Η Διεθνής Ομοσπονδία Ιστορίας και Στατιστικής τον ανέδειξε δεύτερο καλύτερο τερματοφύλακα του 20ου αιώνα. Πίσω από τον Λεβ Γιασίν και μπροστά από το Ντίνο Τζοφ. Είναι ο κορυφαίος τερματοφύλακας που έχει «εξάγει» το αγγλικό ποδόσφαιρο και κατά πολλούς ο καλύτερος στον κόσμο!
PALMARES
Περίοδος: Σύλλογος, Συμμετοχές (Γκολ)
Εφηβική καριέρα
- 1953: Millspaugh
- 1953: Rawmarsh Welfare Football Club
- 1953–1958: Chesterfield Football Club
Επαγγελματική καριέρα
- 1958/59: Chesterfield Football Club, 23 (0)
- 1959–1967: Leicester City Football Club, 293 (0)
- 1967–1972: Stoke City Football Club, 194 (0)
- 1967: (δανεικός) → Cleveland Stokers, 7 (0)
- 1971: (δανεικός)→ Hellenic Football Club, 3 (0)
- 1977/78: Fort Lauderdale Strikers, 37 (0)
- 1977: (δανεικός) → St Patrick's Athletic Football Club, 1 (0)
Σύνολο καριέρας: 558 (0)
Διεθνής
- 1961: Εθνική Ελπίδων Αγγλίας, 2 (0)
- 1963–1972: Αγγλία, 73 (0)
Προπονητική καριέρα
- 1979/80: Telford United Football Club
Τίτλοι
Συλλογικοί
Με την Chesterfield
- Κύπελλο Νέων Αγγλίας: φιναλίστ το 1956
- Κύπελλο Αγγλίας: φιναλίστ: 2 (1961, 1963)
- Λιγκ Καπ Αγγλίας: φιναλίστ: 2 (1964, 1965)
- Λιγκ Καπ Αγγλίας: 1972
Διεθνείς
Με την Αγγλία
- Παγκόσμιο Κύπελλο: 1966
- Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα: 3η θέση το 1968
- Πρωτάθλημα Βρετανικών Νήσων: 8 (1964, 1965, 1966, 1968, 1969, 1970, 1971, 1972)
Προσωπικές Διακρίσεις-Τιμές
- Τερματοφύλακας της Χρονιάς από την FIFA: 6 (1966, 1967, 1968, 1969, 1970, 1971)
- Μέλος Καλύτερης Ενδεκάδας Διοργάνωσης Παγκοσμίου Κυπέλλου: 1966
- Ιππότης-Αξιωματικός του Τάγματος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας: 1970
- Αθλητικό Πρόσωπο της Χρονιάς από την Daily Express: 2 (1971, 1972)
- Ποδοσφαιριστής της Χρονιάς από την Ένωση Επαγγελματιών Δημοσιογράφων Αγγλίας: 1972
- Τερματοφύλακας της Χρονιάς για την Βορειοαμερικάνικη Λίγκα: 1977
- Μέλος της λίστας των 125 Εν Ζωή Καλύτερων Ποδοσφαιριστών του Κόσμου για τα 100 χρόνια της FIFA, που συνέταξε ο Πελέ το 2004
