Η ιστορία της Κερκίδας

Οι πρώτες κερκίδες ήταν «φτιαγμένες» από απόβλητα και χώμα ενώ άλλες ήταν από πίσσα ή συνδυασμό σκουριάς και στάχτης (ειδικά σε περιοχές εξόρυξης). Για τους ‘’έχοντες’’ που είχαν επενδύσει λίγα παραπάνω χρήματα, οι κερκίδες ήταν ξύλινες. Όπως κι αν ήταν, ο σκοπός τους ήταν ίδιος, να παρέχουν το πλεονέκτημα στους ανθρώπους που ήθελαν να παρακολουθήσουν αυτή την νέα τρέλα, το ποδόσφαιρο.

Πέρασαν εκατό χρόνια για να λήξει να θεωρείται ως «μαντρί», ένας χώρος για περιθωριοποιημένους και εκδιωχθέντες, μνημείο για την εγκατάλειψη μιας γενιάς και την αποβιομηχανοποίηση μιας χώρας.

Η ιστορία της εξέλιξης των κερκίδων στον βρετανικό αθλητισμό είναι πρωτίστως η ιστορία του πώς η κοινωνία σχετίζεται με τη νέα εργατική τάξη που είχε μετατραπεί σε μαζικό κίνημα στα τέλη του 19ου αιώνα, όταν η επαγγελματική τους ζωή είχε αλλάξει και έπρεπε να βρει κάτι να ασχολείται όταν έρχεται το Σάββατο.

Το 1923, ένας εκτιμώμενος αριθμός 150.000 ανθρώπων εμφανίστηκε για να παρακολουθήσει τον πρώτο τελικό του FA Cup στο Wembley. Η ιστορία εκείνης της ημέρας, καθώς έγινε μέρος της λαογραφίας, δεν ήταν ένας επιθετικός όχλος, αλλά ένας αστυνομικός σε ένα άσπρο άλογο που κρατούσε μια πληθωρική μάζα θεατών.

«Τα πλήθη θεωρήθηκαν χαρούμενα τότε», λέει ο καθηγητής Mike Cronin (ακαδημαϊκός διευθυντής του Boston College στο Δουβλίνο και αθλητικός ιστορικός), ο οποίος αργότερα είχε αναφέρει επίσης πως: «Στα μάτια της Θάτσερ και των συντηρητικών, ολόκληρη η ώθηση είναι να δημιουργηθεί μια ‘’τάξη’’ στην κοινωνία και αυτή να επεκταθεί στο ποδόσφαιρο», αναφερόμενος στην εχθρική αντιμετώπιση που δέχονταν οι οπαδοί μέχρι τη δεκαετία του 1980 από την πολιτεία.

Όταν ο εργοστασιακός νόμος του 1850 άλλαξε τη ζωή της εργατικής τάξης, εξασφάλισε ότι το ποδόσφαιρο θα γινόταν το πιο πολιτιστικά σημαντικό παιχνίδι της σύγχρονης εποχής. Η εβδομαδιαία εργασία θα τελείωνε μέχρι τις 02:00 μ.μ. του Σαββάτου και με αυτόν τον καινούργιο ελεύθερο χρόνο, εκείνοι που εργάζονταν στα εργοστάσια ή πιο συγκεκριμένα, οι άνδρες που εργάζονταν σε αυτά τα εργοστάσια θα πήγαιναν για να παρακολουθήσουν ποδόσφαιρο. Χρειάστηκε αρκετός χρόνος για την εφαρμογή αυτής της μισής ημέρας σε ολόκληρη τη Βρετανία. Στο Λίβερπουλ και στο ανατολικό Λονδίνο, οι λιμενεργάτες χρειάστηκαν περισσότερο χρόνο για να αποκτήσουν αυτό τον «ελεύθερο χρόνο». Η βιομηχανική επανάσταση είχε μεταμορφώσει τη Βρετανία. Οι άνθρωποι είχαν μετακομίσει στις πόλεις και στα τέλη του 19ου αιώνα, οι μισθοί αυξήθηκαν.

 «Οι σχέσεις μεταξύ ποδοσφαίρου και βιομηχανίας ήταν πάντα κάτι περισσότερο από απλές συμπτώσεις, παραλληλισμούς ή προβληματισμοί», 

γράφει ο David Goldblatt στην ταινία The Ball is Round (1994).

Καθώς αυτές οι δύο δυνάμεις αυξήθηκαν, σφυρηλατούσαν μια νέα πολιτιστική ταυτότητα στο νησί. Στο παιχνίδι της ζωής μας, αναφέρθηκε ο Eric Cantona αφού είχε σημειώσει το πρώτο γκολ του στην Αγγλία και παρακολούθησε την στιγμή των πανηγυρισμών που φαινόταν οι οπαδοί να έχουν βουτήξει προς το γήπεδο.

«Μόνο στην Αγγλία, θα μπορούσε να εκδηλωθεί τέτοια έκσταση», 

είπε.

«Μόνο στην Αγγλία θα μπορούσαν οι παραληρητικοί εορτασμοί νεαρών ανδρών να γίνουν το κεντρικό εκφραστικό τελετουργικό σε μια πράξη ιστορικής μνήμης» 

γράφει κι ο Goldblatt.

Maine Road Main Stand 1936.

Οι σύλλογοι πλέον λαμβάνουν περισσότερα χρήματα από τα εισιτήρια. Το 1919, συμφωνήθηκε ότι το 20% των χρημάτων θα πήγαινε στην εκτός έδρας ομάδα, μια συμφωνία που κράτησε μέχρι να ξεκινήσει το ποδόσφαιρο στην εποχή της Premier League. Οι σύλλογοι διοικούνται από την τοπική μεσαία τάξη. Σε πόλεις όπως το Halifax, το Doncaster και το Rotherham, έχουν ένα επιχειρηματικό όραμα μικρής κλίμακας το οποίο παρόλα αυτά θα πληρώνεται ικανοποιητικά από τους θεατές.

Μπορεί να υπήρχαν καθίσματα σε άλλα αθλήματα όπως το κρίκετ, το ράγκμπι και τις ιπποδρομίες, αλλά έφεραν πλήθη από διαφορετικές περιοχές της κοινωνίας. Το ποδόσφαιρο παρακολουθήθηκε από την εργατική τάξη και τα πλήθη ήταν πρωτίστως αρσενικά κι έτσι τα γήπεδα ανεγέρθηκαν κι όσο μεγαλύτερα ήταν, τόσο περισσότεροι άνθρωποι τα παρακολουθούσαν.

Το 1884, 4.000 άτομα παρακολούθησαν τον τελικό του FA Cup στο οβάλ Kennington. 17 χρόνια αργότερα, το 1901, υπήρξε επίσημη προσέλευση 110.820 θεατών για το τελικό του Κυπέλλου μεταξύ της Tottenham και της Sheffield United στην έδρα της Crystal Palace.

Την επόμενη χρονιά, σε αγώνα της εθνικής Σκωτίας εναντίον της Αγγλίας στο Ibrox Stadium, η ξύλινη κερκίδα του γηπέδου κατέρρευσε εξαιτίας της έντονης βροχόπτωσης με αποτέλεσμα εκατοντάδες άνθρωποι να πέσουν στο έδαφος. Ο απολογισμός, σκληρός. Περισσότερα από 600 άτομα τραυματίστηκαν ενώ 25 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. Το παιχνίδι συνεχίστηκε καθώς η αστυνομία ανησυχούσε ότι θα υπάρξει ταραχή εάν σταματούσε, ενώ οι υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης θεωρούσαν ότι θα εμπόδιζε τις προσπάθειες διάσωσής τους. Ο σχεδιαστής της κερκίδας, Leitch έβλεπε με τρόμο την κατασκευή του να καταρρέει. Στα χρόνια που ακολούθησαν, οι ομάδες διέθεταν ξύλινες κερκίδες και ανεπτυγμένες πλαγιές από γείσα και σκυρόδεμα, τα οποία έγιναν γνωστά στα χρόνια πριν αλλά και μετά τον Α ‘Παγκόσμιο Πόλεμο ο οποίος κατάφερε να εξαλείψει μια γενιά και η μόνη διαφυγή της κοινωνίας ήταν το ποδόσφαιρο. Αυτή ήταν και η απάντηση των ανθρώπων ενάντια στις φρίκες του πολέμου. Ο Leitch παρόλο που απέτυχε στο πρώτου εγχείρημα στο Inbrox, επέστρεψε με νέα σχέδια σχεδιάζοντας το Stamford Bridge και το Craven Cottage με τη χρήση του σκυροδέματος πλέον. Μετά την κατοχύρωση του στο σχεδιασμό φραγμάτων σύνθλιψης συνέχισε να δίνει μορφή σε γήπεδα όπως της Arsenal, της Liverpool, Aston Villa κ.α.

Η σημερινή εικόνα των δύο κεντρικών κερκίδων και των δύο πλευρικών (τα γνωστά μας πέταλα) ήταν ιδέα του Leitch. Ίσως μέσα από αυτό το τρόπο και τη νέα του τεχνοτροπία να ζητούσε την εξιλέωση του για τα θύματα που προκάλεσε άθελα του. 

Στα μεταπολεμικά χρόνια, τα γήπεδα του ποδοσφαίρου ξαναχτίστηκαν αλλά το μοντέλο παρέμεινε το ίδιο. Καθώς η Βρετανία βγήκε από τον δεύτερο βίαιο πόλεμο, εμφανίστηκε μια νέα γενιά, πιο σίγουρη και πιο ιδιοσυγκρασιακή.

Οι κερκίδες αντανακλούσαν την αλλαγή. Παρόλα αυτά, τα ατυχήματα και οι ατέλειες στο οργανωτικό κομμάτι δεν έπαψαν να υπάρχουν. Στο Burnden Park το 1946, 33 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους μετά από μια ακόμα συντριβή κερκίδας. Το 1971, ακόμα 66 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους πάλι στο Ibrox. Έρευνες συνιστούσαν αυστηρότερο έλεγχο του πλήθους. Μετά το Hillsborough και την έκθεση Taylor, το ποδόσφαιρο θα αλλάξει. Τα σωματεία έλαβαν χρήματα από το ποδοσφαιρικό ίδρυμα για να μετατραπούν οι συνθήκες ασφαλείας σε όλα τα στάδια και κινήθηκαν με ασυνήθιστη βιασύνη. Κάτι που οδήγησε εν μέρη στην καταστροφή της «ρομαντικής» εξέδρας. Η ριζική αυτή αλλαγή δεν ήταν αποτέλεσμα του κινδύνου αλλά χάρη στην επιδότηση. Οι κερκίδες πλέον θεωρήθηκαν επικίνδυνες για τα πλήθη και συνώνυμες με τον χουλιγκανισμό, δυστυχώς.

Στα χρόνια που ακολούθησαν, τα στάδια θα μεταμορφώνονταν τελείως και η αύξηση των θεατών θα είναι ραγδαία. Η μέση ηλικία ενός θεατή σε ένα παιχνίδι της Premier League είναι 41 ετών. Χάθηκαν οι νεαροί που προσέφεραν την ενέργεια και την πολιτιστική σημασία με αποτέλεσμα αυτό να ‘χει αλλάξει τον τόνο του ποδοσφαίρου.

Το βρετανικό ποδόσφαιρο έχει παγκόσμιο ακροατήριο τώρα και ορισμένοι λόγοι το αντικατοπτρίζουν. Το επιχειρηματικό πνεύμα έχει εξαπολυθεί, αλλά αν υπήρχε ένας καλός λόγος για την αλλαγή και για την ανάπτυξη όλων των θέσεων, υπάρχει επίσης κι η αίσθηση ότι κάτι έχει χαθεί.

Η κερκίδα είναι κάτι το γλυκό, το ρομαντικό, το αυθόρμητο… Κρατήστε το σε όποιο γήπεδο κι αν βρεθείτε.

• Αγαπήστε το ποδόσφαιρο …
• Φωνάξτε για την ομάδα σας …
• Ζήστε με αγάπη την εμπειρία …

 Η πηγή, σε ομότιτλο άρθρο των Ελλήνων Υποστηρικτών Αγγλικού Ποδοσφαίρου