Τα πρώτα χρόνια
Μεγάλωσε χωρίς πατέρα, αφού ο στρατιωτικός
Ανατόλι Στρελτσόφ, επέλεξε να εγκαταλείψει την οικογένειά του μετά το τέλος του
Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, προτιμώντας να μείνει στο Κίεβο. Η μεταλλεργάτρια μητέρα
του, Σοφία Φρόλοβνα, δεν είχε πολλές επιλογές και τον έπαιρνε μαζί της στο
εργοστάσιο "Fraser Cutting Instruments" στο οποίο εργαζόταν. Εκεί, ο
μικρός Εντουάρντ απολάμβανε την μοναδική αχτίδα φωτός της ζωής του, το
ποδόσφαιρο. Οι άνθρωποι του εργοστασίου διέκριναν νωρίς το ταλέντο του νεαρού
φανατικού φιλάθλου της Σπαρτάκ Μόσχας. Ο Στρελτσόφ έγινε ο πιο μικρός παίκτης
που έπαιξε ποτέ στην ομάδα ποδοσφαίρου του εργοστασίου σε ηλικία 13 ετών και
για 3 χρόνια το αστείρευτο ταλέντο του γοήτευε τους πάντες. Το 1953, σε φιλικό
της "Fraser" με μία νεανική ομάδα της Τορπέντο Μόσχας, της ομάδας της
αυτοκινητοβιομηχανίας «ΖΙΣ» (αρχικά που σημαίνουν: Εργοστάσιο Στάλιν), ο Στρελτσόφ,
αφού πρώτα επέδειξε τα προσόντα του, εν συνεχεία γνωρίστηκε με τον τεχνικό των
αντιπάλων, Βασίλι Προβόρνοφ (Vasily S. Provornov) και σε ηλικία 16 ετών είχε
πάρει ήδη την πρώτη μεταγραφή του.
Το επαγγελματικό ντεμπούτο με την 4η ποδοσφαιρική δύναμη της ρωσικής πρωτεύουσας, μετά τη ΤσεΝτεΚα, μετέπειτα ΤΣΣΚΑ την ομάδα του Κόκκινου Στρατού, τη Ντιναμό, την ομάδα της αστυνομίας και τη Σπαρτάκ (η Λοκομοτίβ ακόμα δεν είχε αποκτήσει ισχύ), δεν άργησε να έρθει και στην πρώτη του σεζόν, το 1954, αγωνίστηκε σε όλα τα ματς της Τορπέντο, σημειώνοντας 4 γκολ. Αυτό ήταν. Το έναυσμα είχε δοθεί. Πριν κλείσει τα 17 του χρόνια, θα γίνει ο νεαρότερος σκόρερ του σοβιετικού πρωταθλήματος, οδηγώντας την Τορπέντο από την 9η, στην 4η θέση, με τον ίδιο να κατακτά τον τίτλο του πρώτου σκόρερ του πρωταθλήματος με 15 τέρματα!
Η καταξίωση με την εθνική και η αδικία
Η κλήση στην εθνική ομάδα, η οποία, μετά την οδυνηρή ήττα
από τη Γιουγκοσλαβία στους Ολυμπιακούς του Ελσίνκι το 1952 («Τίτο-Στάλιν 3-1»
έγραψαν οι εφημερίδες), βρισκόταν σε πλήρη αναδιοργάνωση, ήταν ζήτημα χρόνου
και τον Ιούνιο του 1955 εκπροσώπησε για "παρθενική" φορά την πατρίδα
του. Ήταν ένα φιλικό κόντρα στην εξαιρετική Σουηδία της εποχής, στην Στοκχόλμη.
Ο Στρελτσόφ είχε τα χαρακτηριστικά του μοντέρνου σέντερ φόρ: ψηλός, δυνατός,
τεχνικός, έξυπνος, καλός και με τα δυο πόδια, με αδυναμία στα τακουνάκια
–κίνηση που στα ρώσικα σήμερα πλέον λέγεται
«στρελτσόφ»!–, δεινός σκόρερ αλλά και με πολύ καλά στατιστικά στις
ασίστ! Ο ατρόμητος Στρελτσόφ σημείωσε χατ-τρικ στο πρώτο ημίχρονο και είχε και
3 ασίστ! Σουηδία-Στρελτσόφ 0-6! Ο
Σουηδός προπονητής θα πει: «Εμείς θα περιμένουμε πεντακόσια χρόνια για να δούμε
τέτοιον παίκτη»! Επόμενο διεθνές παιχνίδι, εντός έδρας κόντρα στην Ινδία, άλλα
3 γκολ. Οι κλήσεις συνέχισαν να έρχονται, όπως και τα γκολ, σαν κι αυτό κόντρα
στην πρωταθλήτρια κόσμου Δυτική Γερμανία, στη νίκη με 2-1. Το 1956, ο Νικίτα
Χρουστσόφ (Nikita Sergeyevich Khrushchev), επικρατεί στον αγώνα διαδοχής του
Στάλιν και καταγγέλλει την πολιτική του προκατόχου του στο 20ο Συνέδριο του ΚΚΣΕ. Αρχίζει η αποσταλινοποίηση:
η αυτοκινητοβιομηχανία «ΖΙΣ» μετονομάζεται σε «ΖΙΛ». Την ίδια χρονιά, σημείωσε
12 γκολ για λογαριασμό της Τορπέντο, προτού ταξιδέψει με την αποστολή της ΕΣΣΔ
στην Αυστραλία για τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Μελβούρνης. Η ΕΣΣΔ, με αστέρια
τον Λεβ Γιασίν (Lev Ivanovich Yashin) και το επιθετικό δίδυμο της Τορπέντο,
Στρελτσόφ και Βαλεντίν Ιβάνοφ (Valentin
Kozmich Ivanov), τον σπουδαίο Ρώσο επιθετικό, πατέρα του Ρώσου παλαίμαχου
ομώνυμου διαιτητή, είναι από τα αουτσάιντερ για το χρυσό μετάλλιο.
Εκεί, σε ανεπίσημο φιλικό προετοιμασίας πέτυχε ακόμα ένα χατ-τρικ στη νίκη 16-2 (!!!) επί των οικοδεσποτών. Η καταξίωση, όμως, ήρθε στο ολυμπιακό τουρνουά. Πρώτα ήταν το νικητήριο γκολ κόντρα στη Δυτική Γερμανία και στα ημιτελικά, απέναντι στην Βουλγαρία, ο Στρελτσόφ έγραψε το προσωπικό ποδοσφαιρικό έπος του. Το παιχνίδι έληξε δίχως σκορ στην κανονική διάρκεια. Ο δεξιός οπισθοφύλακας Νικολάι Τιστσένκο (Nikolai Ivanovich Tishchenko) είχε σπάσει τον σβέρκο του και ο παρτενέρ του Στρελτσόφ στην επίθεση της Τορπέντο και της Σοβιετικής Ένωσης, Βαλεντίν Ιβάνοφ, τραυματίστηκε κι αυτός και στην παράταση οι Σοβιετικοί πάλευαν με 9 ποδοσφαιριστές, καθώς δεν επιτρέπονταν οι αλλαγές. Ο Ιβάν Κόλεφ (Ivan Petkov Kolev) θα κάνει το 1-0 για τη Βουλγαρία στο 95’. Η κατάσταση μοιάζει απελπιστική για όλους εκτός από τον Στρελτσόφ, που σήμανε άμεσα το σύνθημα της αντεπίθεσης. Στο 112’ ισοφαρίζει σε 1-1 και 4 λεπτά αργότερα έβγαλε την ασίστ στον Μπόρις Τατούσιν (Boris Georgiyevich Tatushin) της Σπαρτάκ Μόσχας για να δώσει τη νίκη στην ΕΣΣΔ!
Δεν ήταν γραφτό να απολαύσει τους "καρπούς" των κόπων του, όμως, τουλάχιστον όχι άμεσα. Ο ομοσπονδιακός τεχνικός της Σοβιετικής Ένωσης, Γκαβριίλ Κατσάλιν (Gavriil Dmitriyevich Kachalin), είχε μία σταθερά στον καταρτισμό της ενδεκάδας, αφού το επιθετικό δίδυμο έπρεπε να αγωνίζεται στον ίδιο σύλλογο, για καλύτερη συνεννόηση. Ο τραυματισμός του Ιβάνοφ έθετε νοκ άουτ (και) τον Στρελτσόφ, με τον Νικίτα Σιμονιάν (Nikita Pavlovich Simonyan) να παίρνει τη θέση του και θα χειροκροτήσει, σαν απλός θεατής, τους συμπαίκτες του με το χρυσό μετάλλιο στο στήθος. Η ΕΣΣΔ νίκησε με 1-0 την Γιουγκοσλαβία και ο Σιμονιάν, αισθανόμενος ευγνωμοσύνη προς το πρόσωπο του Στρελτσόφ, του προσέφερε το χρυσό μετάλλιό του! Μέχρι πρόσφατα, η ΔΟΕ απένειμε μετάλλια μόνο στους ποδοσφαιριστές που αγωνίζονταν στον τελικό και οι αναπληρωματικοί δεν δικαιούνταν μετάλλιο, γι’ αυτό και ο Στρελτσόφ δεν έλαβε την διάκριση που του έπρεπε. Θα απαντήσει κάτι που έμοιαζε απόλυτα λογικό: «Δεν πειράζει Νικίτα, θα κερδίσω πολλά τρόπαια στο μέλλον», ήταν η απάντηση του 19χρονου Στρελτσόφ στον συμπαίκτη του, όταν αρνήθηκε το πολύτιμο δώρο...
Οι προσβολές στο πάρτι του Κρεμλίνου
Οι ενδείξεις αυτό άφηναν να εννοηθεί, αφού ήδη στο τέλος
του 1956 έλαβε 2 ψήφους για τη Χρυσή Μπάλα. Από την άλλη, ο τρόπος ζωής του
προκαλούσε το κοινό αίσθημα της εποχής και ήταν ο μοναδικός ανασταλτικός
παράγοντας σε έναν κατά τα άλλα στρωμένο με ροδοπέταλα δρόμο προς την επιτυχία.
Ο άσωτος εξωγηπεδικός βίος τον ακολουθούσε όπου κι αν πήγαινε. Ήταν ταλαντούχος
ποδοσφαιριστής, όμορφος, με χτένισμα... τέντι-μπόι, όπως αναφέρουν
δημοσιογράφοι της εποχής. Η υπερβολική δημοσιότητα σε χώρες τέτοιου πολιτικού
καθεστώτος δεν ήταν ποτέ αρεστή. Ο Στρελτσόφ γινόταν celebrity από τα 19 του
και απολάμβανε τους "καρπούς" της διασημότητάς του. Το κράτος και οι
μυστικές υπηρεσίες είχαν αντίθετη άποψη, για το κατά πόσο είναι αποδεκτή μία
τέτοια κατάσταση! Ο κίνδυνος ένα πανίσχυρο είδωλο της νεολαίας να προβάλλει
πάνω του στοιχεία που μακροπρόθεσμα οδηγούν σε αντιδραστικές συμπεριφορές και
εξεγέρσεις κρίθηκε μεγάλος. Γι’ αυτό, έγινε απόπειρα... συμμαχίας με τον εχθρό.
Αρχές του 1957 και το Κρεμλίνο διοργανώνει πάρτι προς τιμήν της εθνικής ομάδας ποδοσφαίρου που κατέκτησε το ολυμπιακό τουρνουά. Πρωταγωνιστής της εκδήλωσης φυσικά ο Στρελτσόφ, ο οποίος εκείνο τον καιρό φημολογούταν πως διατηρούσε δεσμό με την 16χρονη Σβετλάνα Φούρτσεβα, κόρη της πρώτης γυναίκας μετά το 1919, που μπήκε στο σοβιετικό Πολίτμπιρο (Politburo =Πολιτικό Γραφείο της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης γνωστό και ως Πρεζίντιουμ δηλαδή Προεδρείο), Εκατερίνα Φούρτσεβα (Yekaterina Alexeyevna Furtseva), η οποία αυτοκτόνησε το 1974. Η Φούρτσεβα ήταν η ισχυρότερη γυναίκα της ΕΣΣΔ, πρώην ερωμένη του Χρουστσόφ, αφεντικό του Κομμουνιστικού Κόμματος στη Μόσχα. Την εποχή που μεσουρανεί ο Στρελτσόφ, έχει σημαντική επιρροή στην KGB (ΚαΓκεΜπε)! Λέγεται ότι με δική της πρωτοβουλία έγιναν οι προσπάθειες να στρατολογηθεί από τις μυστικές υπηρεσίες ο Λι Χάρβει Όσβαλντ, ο βασικός ύποπτος για τη δολοφονία του Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι. Η υπουργός πολιτισμού και στενότατη συνεργάτιδα του προέδρου Νικίτα Χρουστσόφ, είχε ένα τετ-α-τετ με τον Στρελτσόφ, στον οποίο πρότεινε να επισημοποιήσει τον δεσμό με την κόρη της μέσω γάμου. «Έχω ήδη μνηστή και δεν θα παντρευτώ τη Σβετλάνα», ήταν η απάντηση του επιθετικού της Τορπέντο.
Λίγο αργότερα, όμως, τα λόγια του αλκοόλ ήταν αυτά που πραγματικά έβαλαν "ταφόπλακα" στα ποδοσφαιρικά όνειρα του Στρελτσόφ, όπως αποδίδουν μελετητές της ιστορίας του. Σύμφωνα με διαφορετικές μαρτυρίες, ο Στρελτσόφ, μέσα στο μεθύσι του είπε σε φίλους του, είτε πως « ... ποτέ δεν θα παντρευόμουν αυτήν τη μαϊμού», είτε πως « ... θα προτιμούσα να με κρεμάσουν, παρά να παντρευτώ τέτοιο κορίτσι». Όποια εκδοχή κι αν ίσχυε, αμφότερες οι ρήσεις έφτασαν στα αυτιά της Φούρτσεβα κι έκτοτε ο Στρελτσόφ έγινε "μαύρο πανί" για την πανίσχυρη πολιτικό!
Αντιστροφή του κλίματος
Ο Στρελτσόφ αποδείχθηκε πως όντως ήταν αρραβωνιασμένος
εκείνη την περίοδο, κάτι που δεν είχε διαδοθεί. Στις 25 Φεβρουαρίου του 1957,
μάλιστα, ενώθηκε με τα δεσμά του γάμου με την αγαπημένη του, Άλα Ντεμένκο (Alla
Demenko). Ένα ακόμα μοιραίο λάθος όπως εξελίχθηκε, αφού εκείνη η περίοδο ήταν
αφιερωμένη στην προετοιμασία της Τορπέντο για τη νέα αγωνιστική περίοδο. Το
Τμήμα Σοβιετικού Ποδοσφαίρου, μέσω ενός εσωτερικού memo, βρήκε την ευκαιρία να κριτικάρει
τόσο τον ποδοσφαιριστή, όσο και τον σύλλογό του για τον κάκιστο συγχρονισμό της
εκδήλωσης: «Ανακαλύψαμε ότι παντρεύτηκε πριν το σημαντικό φιλικό κόντρα στη
Ρουμανία. Αυτό δείχνει πόσο αδύναμη είναι η εκπαιδευτική εργασία στην Τορπέντο»!
Δεν ήταν ο μοναδικός κρατικός μηχανισμός που είχε βάλει επίσημα στο
"στόχαστρό" του τον Στρελτσόφ. Το ίδιο το Κομουνιστικό Κόμμα έδειχνε
να μην τον εμπιστεύεται και να τον θεωρεί εν δυνάμει αποστάτη, αφού οι
εμφανίσεις του στη διάρκεια περιοδειών της Τορπέντο είχαν προσελκύσει το
ενδιαφέρον συλλόγων από τη Γαλλία και τη Σουηδία και ο ίδιος δεν φρόντιζε να
επιδεικνύει τον πατριωτισμό του τόσο συχνά, όσο "όφειλε". Ο φάκελός
του στα αρχεία του Κόμματος αναφέρει μεταξύ άλλων: «Σύμφωνα με επιβεβαιωμένες
πηγές, ο Στρελτσόφ είπε σε φίλους του το 1957 ότι πάντα λυπόταν όταν επέστρεφε
στην ΕΣΣΔ, μετά από ταξίδια στο εξωτερικό».
Η πτώση του ειδώλου έχει δρομολογηθεί. Η Komsomolskaya
Pravda, το επίσημο όργανο της Κομμουνιστικής Νεολαίας, δημοσιεύει ένα άρθρο: «Η
πλάνη των ειδώλων». Στόχος ο Στρελτσόφ: απαριθμούνται όλες οι κραιπάλες, οι
δημόσιοι τσακωμοί κλπ. Το τελευταίο πλήγμα στην προσπάθεια αποδόμησης της φήμης
που αποκτούσε ο Στρέλτσοφ προέκυψε τον Απρίλιο του 1957, όταν αποβλήθηκε σε ένα
παιχνίδι στην Οδησσό. Η επίσημη κυβερνητική αθλητική εφημερίδα «Sovetsky Sport»
δημοσίευσε ένα άρθρο υπό τον πηχυαίο τίτλο: «Αυτός δεν είναι ήρωας», που
συνοδεύονταν από γράμματα μελών του προλεταριάτου, τα οποία καταδίκαζαν τον
Στρελτσόφ, παρουσιάζοντάς τον ως ενσάρκωση όλων των δεινών της δυτικής
διαφθοράς και ως υπόδειγμα των κακών του δυτικού ιμπεριαλισμού. Τον Ιανουάριο του 1958 φυλακίζεται για τρεις
μέρες μετά από έναν τσαμπουκά εναντίον αστυνομικών. Του επιτρέπουν να
επιστρέψει στην Εθνική μόνο αφού κάνει τη δημόσια αυτοκριτική του.
Οι κατηγορίες περί βιασμού
Στο αγωνιστικό σκέλος, το 1957 ήταν πολύ καλύτερο εντός
γηπέδου, παρά εκτός για τον Στρελτσόφ. Είναι 20 μόλις χρονών και έχει τον κόσμο
στα πόδια του: σκοράρει ασταμάτητα, συνολικά 31 γκολ σε 22 ματς από τις 21
Ιουλίου ως τις 26 Οκτωβρίου, σε όλες τις διοργανώσεις. Συμμετείχε σε 15 παιχνίδια πρωταθλήματος με
την Τορπέντο σκοράροντας 12 φορές, καθοδηγώντας την ομάδα του
"θρυλικού" Βίκτορ Μασλόφ (Victor Aleksandrovich Maslov), του
μετέπειτα δημιουργού της κραταιάς Ντιναμό Κιέβου και "δασκάλου" του
Βαλερί Λομπανόφσκι (Valeriy Vasylyovych Lobanovskyi), πλέον στον πάγκο, στη 2η
θέση του πίνακα της βαθμολογίας. Συνέχισε να "πυροβολεί" κατά ριπάς, όμως
και για λογαριασμό της Σοβιετικής Ένωσης,
αποτελώντας αρωγό στην πρόκριση της χώρας στην τελική φάση του Παγκοσμίου
Κυπέλλου του 1958, σημειώνοντας, μάλιστα, το πρώτο τέρμα και κάνει την ασίστ
για το 2-0 στο μπαράζ με την Πολωνία που δίνει τη πρόκριση στα τελικά του
Μουντιάλ. Αναδεικνύεται καλύτερος παίκτης του πρωταθλήματος και τα κατορθώματά
του, τον πλάσαραν στην 7η θέση της λίστας για τη "Χρυσή Μπάλα"
εκείνου του έτους, συγκεντρώνοντας 12 ψήφους, ενώ πριν την έναρξη του Μουντιάλ,
το διεθνές ρεκόρ του αντιστοιχούσε σε 20 παιχνίδια και 18 γκολ. Αρνείται
επανειλημμένα να μεταγραφεί στις κατεξοχήν καθεστωτικές ομάδες, την ΤΣΣΚΑ και
την Ντιναμό, γλεντάει τη ζωή του όσο μπορεί πιο πολύ, πίνει, καπνίζει, είναι
ομορφόπαιδο κι έχει φοβερή επιτυχία στις γυναίκες.
Η μουντιαλική σεζόν 1958 τον βρήκε να ξεκινά πάλι δυνατά, με 5 γκολ σε 8 παιχνίδια πρωταθλήματος. Στις 18 Μαΐου συμμετείχε στη φιλική ισοπαλία 1-1 με την Αγγλία στη Μόσχα, στο πλαίσιο της προετοιμασίας της Σοβιετικής Ένωσης για το Παγκόσμιο Κύπελλο της Σουηδίας. Μία εβδομάδα αργότερα, ο Στρελτσόφ δέχθηκε μία πρόσκληση σε ένα πάρτι που διοργάνωνε στο εξοχικό του ένας στρατιωτικός που μόλις είχε επιστρέψει από την Άπω Ανατολή, ο Εντουαρντ Καραχάνοφ (Eduard Karakhanov). Ο 20χρονος επιθετικός δεν έχασε την ευκαιρία για ακόμα μία βραδιά ξεγνοιασιάς και φάνηκε συνεπής στο ραντεβού με την προσωπική καταδίκη, όπως αποδείχθηκε.
Λόγω των συνθηκών προετοιμασίας στην οποία βρισκόταν η αποστολή της εθνικής ομάδας της ΕΣΣΔ, οι παίκτες βρίσκονταν σε ένα προπονητικό κέντρο στην Ταρασόβκα, έξω από τη Μόσχα, ωστόσο την ημέρα του πάρτι, στις 25 Μαΐου, είχε ρεπό. Στο τέλος αυτών των ημερών, οι ποδοσφαιριστές έδιναν αναφορά στις αρχές στο γήπεδο "Ντιναμό" στις 16:30 τοπική ώρα, ωστόσο ο Στρελτσόφ και δύο συμπαίκτες του στην εθνική και μέλη της Σπαρτάκ, οι Μίχαϊλ Ογκόνκοφ (Mikhail Pavlovich Ogonkov) και ο Μπόρις Τατούσιν, αποφάσισαν να αγνοήσουν τον κανονισμό και να παρευρεθούν στο πάρτι. Στον ίδιο πάρτι βρέθηκε και μία 20χρονη κοπέλα ονόματι Μαρίνα Λεμπέντεβα (Marina Lebedeva), κόρη ενός συνταγματάρχη του Κόκκινου Στρατού, την οποία ο Στρελτσόφ δεν γνώριζε μέχρι εκείνο το πάρτι. Το επόμενο πρωί κι ενώ οι περισσότεροι από όσους είχαν παρευρεθεί στο πάρτι είχαν αποχωρήσει μεθυσμένοι, η Λεμπέντεβα κατήγγειλε βιασμό από τον Στρελτσόφ. Τόσο ο επιθετικός της Τορπέντο, όσο και οι Ογκόνκοφ και Τατούσιν συνελήφθησαν, με την κατηγορία του βιασμού και της συνέργειας!
Δίκη-παρωδία και αντικρουόμενα στοιχεία
Ο Στρέλτσοφ είχε ανοίξει το κουτί της Πανδώρας και πλέον
έπρεπε να αντιμετωπίσει όλα τα δεινά. Εξαιτίας του άφθονου αλκοόλ που έρευσε
στο πάρτι, ήταν πολύ δύσκολο να σχηματιστούν εικόνες και ορθός λόγος από τους
παρευρισκομένους σχετικά με το τι συνέβη και τι είδε ο καθένας. Ακόμα και η
ίδια η Λεμπέντεβα δεν είχε την καλύτερη δυνατή μνήμη για το συμβάν και μπέρδευε
τα γεγονότα, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις έπεφτε σε αντιφάσεις. Σύμφωνα με τα
αρχεία της δίκης, παρουσιάστηκαν 12 μαρτυρίες οι οποίες ανέφεραν ότι δεν είχαν
κάποια σκηνή βιασμού να λαμβάνει χώρα στο πάρτι ή οτιδήποτε άλλο που θα
μπορούσε να οδηγήσει εκεί, ωστόσο όλες αγνοήθηκαν από τον δικαστή. Η μνήμη των
συμπαικτών του Στρελτσόφ στη Σοβιετική Ένωση δεν βοηθάει περισσότερο να
ξετυλιχθεί το κουβάρι της αλήθειας. «Είναι μία σκοτεινή ιστορία. Το ποιος βίασε
ποιον είναι δύσκολο να το πω. Νομίζω ότι εάν μία κοπέλα πηγαίνει στα προάστια
για μια νύχτα... Μετά ένας άντρας την περιμένει... και αυτή είναι ίδια... αλλά
δεν πιστεύω ότι είναι στημένη η υπόθεση. Ίσως ήταν ο ιδιοκτήτης του εξοχικού.
Δεν γνωρίζω ποιος τη βίασε, αλλά αυτή είπε ότι ήταν ο Στρελτσόφ», προσπαθεί να
θυμηθεί ο Ιβάνοφ στον δημοσιογράφο Τζόναθαν Γουίλσον (Jonathan Wilson) της
αγγλικής εφημερίδας "Guardian". «Δεν θυμάμαι, αλλά άκουσα ότι είχε
αρνηθεί να παντρευτεί την κόρη της Φούρτσεβα», υπεκφεύγει ένας άλλος παλαίμαχος
διεθνής, ο Βίκτορ Σουστίκοφ (Viktor Mikhailovich Shustikov).
Μεγαλύτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι μνήμες του Νικίτα Σιμονιάν.
«Τι συνέβη με τον Στρελτσόφ δεν μπορώ να το εξηγήσω. Είναι ένα μυστηριώδες
πράγμα. Έγραψε στη μητέρα του πως αναλαμβάνει την ευθύνη για κάποιον άλλον. Ήταν
το σύστημα που τιμώρησε τον Στρελτσόφ. Δεν γνωρίζω εάν υπήρξε βιασμός από
πλευράς Στρελτσόφ, αλλά αυτός και το κορίτσι κοιμήθηκαν μαζί. Ήταν νεαρός και
εργένης», δήλωσε, με τη μνήμη του να τον απατά τουλάχιστον εν μέρει, αφού ο Στρελτσόφ
είχε παντρευτεί ένα χρόνο νωρίτερα. Ο Σιμονιάν, μάλιστα, έδειξε στον Άγγλο
δημοσιογράφο μία εκτύπωση με 4 φωτογραφίες, εκ των οποίων στις 2 φιγουράρει η
νεαρή μαυρομάλλα Λεμπέντεβα, στη μία εκ των οποίων κείτεται στο κρεβάτι του
νοσοκομείου, κοιμισμένη, με τα μάτια πρησμένα από μελανιές. Στις άλλες 2
φωτογραφίες ποζάρει ο Στρελτσόφ και σε μία εκ των οποίων βρίσκεται σε στάση
προφίλ, έχοντας 3 παράλληλες γρατζουνιές από το μάγουλο μέχρι τη μύτη. Φυσικά
αυτές οι φωτογραφίες ενδέχεται να μην συμπίπτουν χρονικά, ωστόσο τα στοιχεία
ήταν όλα ενοχοποιητικά για τον Στρελτσόφ!
Η ώρα της καταδίκης
Με το άκουσμα της σύλληψης του Στρελτσόφ, ο Κατσάλιν
έσπευσε να διασώσει ότι μπορεί. Ο ομοσπονδιακός τεχνικός της Σοβιετικής Ένωσης,
όπως αποκάλυψε λίγο πριν το θάνατό του στον ιστορικό ποδοσφαίρου Αξελ Βαρτανιάν
(Aksel Tatevosovich Vartanyan), όταν επιχείρησε να τον βοηθήσει « … μου είπαν
από την αστυνομία πως ο ίδιος ο Χρουστσόφ είχε ενημερωθεί για την υπόθεση. Μετά
έτρεξα σε μία τοπική επιτροπή του Κομουνιστικού Κόμματος και ζήτησα από τον
αρχιγραμματέα να αναβάλει την εκδίκαση για μετά το τέλος του Μουντιάλ. Μου είπε
ότι δεν μπορούσε να γίνει κάτι και έδειξε με νόημα προς τα πάνω. Κατάλαβα τότε
ότι αυτό ήταν το τέλος. Άκουσα ότι η Φούρτσεβα είχε στο στόχαστρο τον Στρελτσόφ,
αλλά ποιος ξέρει επ’ ακριβώς τι συνέβη;»
Η σύζυγος του Στρελτσόφ, λίγο μετά την απαγγελία κατηγοριών, έκανε
αίτηση για διαζύγιο. Ο κλοιός στένευε γύρω από τον νεαρό επιθετικό. Περίπου
100.000 εργάτες του αυτοκίνητο-εργοστασίου της Μόσχας "ZiL", που
αποτελεί τη βάση της Τορπέντο, προγραμμάτισαν πορεία διαμαρτυρίας ως υποστήριξη
για τον παίκτη, ωστόσο την ακύρωσαν μόλις έγινε γνωστό πως ο Στρελτσόφ δήλωσε
ένοχος. Σύμφωνα με μαρτυρίες, ένας ανακριτής της KGB μπήκε στο κελί του Στρελτσόφ
και του είπε πως εάν ομολογούσε τις κατηγορίες, τότε θα προλάβαινε το Μουντιάλ
του 1958 στη Σουηδία. Ο νεαρός και αφελής Στρελτσόφ φέρεται να τον πίστεψε και
ως εκ τούτου καταδικάστηκε.
Την ώρα που οι Ογκόνκοφ και Τατούσιν, οι οποίοι
εμφανίστηκαν ως μάρτυρες στη δίκη, τιμωρούνταν με απαγόρευση κάθε αγωνιστικής
δραστηριότητας για 3 χρόνια και δια βίου αποκλεισμό από την εθνική, ο Στρελτσόφ
καταδικάστηκε με 12 χρόνια διαβίωσης στα περίφημα γκούλαγκ! Παρότι ο ίδιος δεν
θέλησε ποτέ να μιλήσει για την εμπειρία του εκεί, όπως έγινε μετά από χρόνια
γνωστό, τον πρώτο καιρό υπήρξε πολλές φορές θύμα ξυλοδαρμού ενός άλλου νεαρού
εγκληματία. Μάλιστα ο Στρελτσόφ χρειάστηκε να περάσει 4 μήνες στο αναρρωτήριο
λόγω τραυμάτων που προκλήθηκαν από μεταλλικό αντικείμενο! Με το πέρασμα του καιρού, οι αρχές της
φυλακής άρχισαν να διοργανώνουν ποδοσφαιρικούς αγώνες, ώστε να ηρεμούν τους
κατάδικους σε ταραγμένες περιόδους. Βούτυρο στο ψωμί του Στρελτσοόφ, που ακόμα
και υπό αυτές τις δυσμενείς συνθήκες, δεν ξεχνούσε την τέχνη του. «Λατρεύαμε
τον Στρελτσόφ. Πιστεύαμε ότι θα επέστρεφε στο ποδόσφαιρο", δήλωνε ο Ιβάν
Λουκιάνοφ, ένας συγκρατούμενός του.
Η επιστροφή στο ποδόσφαιρο
Στις 4 Φεβρουαρίου του 1963, έχοντας εκτίσει κάτι
λιγότερο από 5 χρόνια της ποινής του, αφέθηκε ελεύθερος! Και εδώ θα αρχίσει,
ίσως, η πραγματική εποποιία του. Καθώς είναι ακόμη ισόβια τιμωρημένος, δεν του
επετράπη η επάνοδος στην ενεργό δράση για λογαριασμό της Τορπέντο ή σε άλλη
ομάδα υψηλής κατηγορίας.. Έπιασε δουλειά στο εργοστάσιο κατασκευής αυτοκινήτων
«Zil» όπου δούλευε μικρός και άρχισε να αγωνίζεται με την ποδοσφαιρική ομάδα
του, στο πρωτάθλημα εργοστασίων. Προσπάθησε να επανασυνδεθεί με την σύζυγό του,
αλλά απέτυχε και τον Σεπτέμβριο του 1963, παντρεύτηκε την Ραΐσα Μιχαΐλοβα.Οι
θαυμαστές του δεν τον έχουν ξεχάσει και συρρέουν στα περιφερειακά γήπεδα να τον
δουν και κάθε αγώνας αποτελούσε πόλο έλξης για πλήθος κόσμου, λόγω των
ικανοτήτων και της ιστορίας του! Μερικές φορές, η πίεση της εξέδρας είναι
τέτοια, που τον βάζουν και παίζει παράνομα με τη δεύτερη ομάδα της Τορπέντο και
λίαν συντόμως το όνομά του άρχισε και πάλι να ακούγεται έντονα στον
ποδοσφαιρικό κόσμο της Μόσχας. Τον Οκτώβριο του 1964, σε ηλικία 27 ετών, η
στάση του νέου προέδρου της χώρας, Λεονίντ Μπρέζνιεφ (Leonid Ilyich Brezhnev),
άλλαξε και ο Στρελτσόφ πήρε την άδεια να γυρίσει στην ενεργό δράση, λαμβάνοντας
υποδοχή ήρωα. Αν και 28 πια ετών, με φανερά ταλαιπωρημένο σώμα και σαφώς
λιγότερα μαλλιά, ο Στρελτσόφ επανήλθε δριμύτερος.
Λάμπει ξανά, σαν να μην έλειψε ποτέ, σαν να μην έχει πίσω
του πέντε χρόνια καταναγκαστικά έργα και οχτώ χρόνια αποχή από το ποδόσφαιρο
υψηλού επιπέδου. Από την πρώτη σεζόν κιόλας, κατάφερε να οδηγήσει την Τορπέντο
στην κατάκτηση του πρωταθλήματος για πρώτη φορά από το 1960, παρότι είχε χάσει
ορισμένη από τη δύναμη και την ελαστικότητά του. Με 12 γκολ σε 26 αγώνες, ήρθε
2ος στην ψηφοφορία για τον κορυφαίο Σοβιετικό ποδοσφαιριστή της χρονιάς
πίσω από τον συμπαίκτη του Βαλερί Βορονίν (Valery Ivanovich Voronin).
Τον ξανακαλούν στην Εθνική λίγο πριν το Παγκόσμιο Κύπελλο του 1966. Η βίζα για να ταξιδέψει στο εξωτερικό θα του δοθεί τρεις μήνες μετά το τέλος των αγώνων, με την ΕΣΣΔ να τερματίζει στη 4η θέση. Στις 16 Οκτωβρίου του 1966 πραγματοποίησε την επάνοδό του στην εθνική ομάδα, σε ένα εντός έδρας φιλικό με την Τουρκία, ενώ σημείωσε το πρώτο γκολ στην επάνοδό του μία εβδομάδα αργότερα, στην ισοπαλία 2-2 με την Ανατολική Γερμανία. Η απουσία του τόσα χρόνια από τις αποστολές της ΕΣΣΔ έγινε άμεσα φανερή. Ο παγκόσμιος Τύπος υποστήριζε πως δύο ομάδες επλήγησαν πριν το Μουντιάλ του 1958: η Αγγλία λόγω της τραγωδίας του Μονάχου και η Σοβιετική Ένωση λόγω της απουσίας του Στρελτσόφ! Χαρακτηριστικό είναι ότι οι Σοβιετικοί έφτασαν μέχρι τα προημιτελικά του Μουντιάλ, όπου αντιμετώπισαν την οικοδέσποινα Σουηδία δίχως τους τιμωρημένους Στρελτσόφ, Ογκόνκοφ και Τατούσιν και ηττήθηκαν 2-0. Την ίδια ομάδα, τρία χρόνια νωρίτερα, την είχαν διαλύσει στην Στοκχόλμη με 6-0, στο ντεμπούτο του Στρελτσόφ όπου είχε σημειώσει χατ-τρικ! Το 1966 ο Στρελτσόφ σημείωσε άλλα 12 γκολ στο πρωτάθλημα, ενώ η Τορπέντο έφτασε στον τελικό του κυπέλλου, όπου ηττήθηκε 2-0 από την Ντιναμό. Είχε ξαναβρεί τη θέση του στην εθνική ομάδα και σε διασυλλογικό επίπεδο κατάφερε να κατακτήσει τον τίτλο του κορυφαίου Σοβιετικού ποδοσφαιριστή του 1967 (παρότι σκόραρε μόλις 6 φορές στο πρωτάθλημα)!
Στις 4 Μαΐου του 1968, στα προημιτελικά του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος και στην ήττα στο πρώτο ματς από την Ουγγαρία με 0-2, ο Στρελτσόφ πραγματοποίησε την τελευταία εμφάνισή του με την ΕΣΣΔ, έχοντας σημειώσει 7 γκολ κατά τη δεύτερη θητεία του. Στον επαναληπτικό οι Σοβιετικοί νίκησαν 3-0 χωρίς τον Στρελτσόφ και συνέχισαν στην τελική φάση δίχως τον γερασμένο, πλέον, επιθετικό, που ολοκλήρωσε τη διεθνή καριέρα με 38 αγώνες και 25 γκολ. Αν και για 8 χρόνια ήταν αποκλεισμένος από το εθνικό συγκρότημα, ήταν ο 4ος σκόρερ του στην ιστορία. Στο πρωτάθλημα, η Τορπέντο κατέκτησε το Κύπελλο επικρατώντας 1-0 της Παχτακόρ και ο Στρελτσόφ διατήρησε τον τίτλο του Κορυφαίου Σοβιετικού Ποδοσφαιριστή της Χρονιάς, έχοντας καταρρίψει το προσωπικό ρεκόρ σκοραρίσματος με 21 γκολ στο πρωτάθλημα. Συνέχισε να αγωνίζεται με την Τορπέντο μέχρι το 1970 δίχως να σκοράρει στα 23 παιχνίδια που έδωσε τα τελευταία 2 χρόνια. Και ενώ οι θαυμαστές του κρατούν μια κρυφή ελπίδα μήπως και καταφέρει αυτή τη φορά να παίξει στο Παγκόσμιο Κύπελλο, παθαίνει ρήξη αχίλλειου τένοντα και τερματίζει την καριέρα του, μόλις στα 33 του χρόνια, με προσωπική επίδοση 222 παιχνίδια και 99 τέρματα, όντας ο 2ος σκόρερ του συλλόγου, πίσω από τον Ιβάνοφ.
Ο θάνατος του Στρέλτσοφ και το μυστήριο της Λεμπέντεβα
Το τέλος της καριέρας του ως ποδοσφαιριστή, διαδέχθηκε
μία πολύ σύντομη ως προπονητής. Πήρε το πτυχίο από το Ινστιτούτο Φυσικής
Διαπαιδαγώγησης χάρη σε μισθολογική ενίσχυση από την Τορπέντο, όπου επέστρεψε
αναλαμβάνοντας τις "μικρά" τμήματα του συλλόγου. Είχε μία πολύ μικρή
εμπειρία στον πάγκο της πρώτης ομάδας, προτού επιστρέψει το 1982 στα τμήματα
νέων. Συχνά λάμβανε μέρος και σε αγώνες παλαιμάχων.
Ο Εντουάρντ Στρελτσόφ "έσβησε" από καρκίνο του
λάρυγγα, στις 22 Ιουλίου του 1990, μια μέρα αφού είχε κλείσει τα 53 του χρόνια.
Η αρρώστια του ίσως να συνδέεται με ένα φιλικό ματς που έδωσε στο Τσερνομπίλ
υπέρ των θυμάτων, λίγους μήνες μετά το πυρηνικό ατύχημα. Μέχρι το τέλος της
ζωής του, αρνήθηκε πεισματικά να αποκαλύψει τι συνέβη εκείνο το βράδυ στην
Ταρασόφκα. Λίγες στιγμές πριν αφήσει την τελευταία πνοή του, κάλεσε τη πρώην σύζυγο του
στο πλευρό του και της εξομολογήθηκε την αθωότητά του. Φημολογείται ότι
κρατούσε το στόμα του κλειστό επί τόσες δεκαετίες διότι η σοβιετική κυβέρνηση
απειλούσε πως θα σκότωνε τόσο τον ίδιο όσο και ολόκληρη την οικογένειά του εάν
έλεγε ποτέ την αλήθεια για τη δίκη! Μία δίκη που σύμφωνα με μαρτυρίες, η
Λεμπέντεβα προσπάθησε να διακόψει κάποια στιγμή, λέγοντας ότι τον συγχωρεί,
ωστόσο δεν τα κατάφερε. Επτά χρόνια μετά τον θάνατο του Στρελτσόφ, μάλιστα, μία
ανέκδοτη ιστορία αναφέρει ότι η, εξαφανισμένη μέχρι εκείνη τη στιγμή, Λεμπέντεβα εθεάθη την επομένη του μνημοσύνου
του πάνω από τον τάφο του στη Μόσχα να αφήνει λουλούδια. Όσοι την εντόπισαν,
ισχυρίζονται ότι ήταν δακρυσμένη και ότι τράπηκε σε φυγή όταν τους είδε!
Όπως και να ‘χει, ακόμα και σήμερα όλοι στη Ρωσία
υποστηρίζουν ότι έχουν δει 2 σούπερ σταρ στην ιστορία του αθλήματος στη χώρα,
τον Λεβ Γιασίν και τον Εντουάρντ Στρελτσόφ. Ακόμα και η πάσα με τακουνάκι έχει
πάρει το όνομα του επιθετικού της Τορπέντο, ενώ το όνομά του δόθηκε στο στάδιο
της το 1996. Τρία χρόνια αργότερα, ένα άγαλμα του, με τη φανέλα με το Τ στο
στήθος, τοποθετήθηκε έξω από το γήπεδο, ενώ υπήρχε ήδη ένα γλυπτό του μέσα στο Ολυμπιακό
Στάδιο Λουζνίκι της Μόσχας από το 1998. Η ίδια η Ρωσική Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία
τον είχε αναγνωρίσει το 1997, όταν εισήγαγε τα βραβεία "Strelyets",
ως τις μέγιστες ατομικές τιμές στο ποδόσφαιρο της χώρας.
Κάθε χρόνο μέχρι το 2003 (όταν και η διαδικασία διεκόπη) οι κορυφαίοι μάνατζερ και προπονητές από όλη τη χώρα ψήφιζαν για τον καλύτερο ποδοσφαιριστή σε κάθε θέση, καθώς και για τον καλύτερο προπονητή και οι νικητές λάμβαναν βραβείο με το όνομα του Στρελτσόφ. Το 2006, η Ρωσική Ολυμπιακή Επιτροπή έδωσε στην οικογένειά του το χρυσό μετάλλιο που του χρωστούσε η ιστορία, πενήντα χρόνια μετά τους Ολυμπιακούς της Μελβούρνης. Το 2010, η Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας, εξέδωσε νομίσματα των 2 ρουβλιών, στα οποία απεικονίζεται η φυσιογνωμία του Εντουάρντ Στρελτσόφ, του Λεβ Γιασίν και του Κονσταντίν Μπέσκοφ (Konstantin Ivanovich Beskov). Στα 2001, μία επιτροπή επώνυμων Ρώσων με επικεφαλής τον παγκόσμιο πρωταθλητή στο σκάκι Ανατόλι Καρπόφ (Anatoly Yevgenyevich Karpov), ξεκίνησε εκστρατεία, προκειμένου να πετύχει και την επίσημη αποκατάσταση του Στρελτσόφ.
«Ο Στρελτσόφ, θεωρώ, διαθέτει τεράστια συμβολική αξία. Θα
έλεγα ότι αντιπροσωπεύει τίποτα λιγότερο από την ακηλίδωτη ψυχή του ρωσικού
ποδοσφαίρου», υπογραμμίζει ο Τζόναθαν Γουίλσον στο βιβλίο του "Behind The
Curtain". «Το αγόρι αυτό μας ήρθε από τη γη των θαυμάτων», διατρανώνει ο
Σοβιετικός ποδοσφαιρικός συγγραφέας, Αλεξάντερ Νίλιν (Aleksandr Nilin)...
PALMARES
Περίοδος: Σύλλογος, Συμμετοχές (Γκολ)Εφηβική καριέρα
- 1950–1953: Fraser Cutting Instruments Factory
Επαγγελματική καριέρα
- 1953–1958: Football Club Torpedo Moscow, 89 (48)
- 1965–1970: Football Club Torpedo Moscow, 133 (51)
Σύνολο καριέρας: 222 (99)
Διεθνής
- 1955–1958: Σοβιετική Ένωση, 21 (18)
- 1966–1968: Σοβιετική Ένωση, 17 (7)
Σύνολο Διεθνών Εμφανίσεων: 38 (25)
Τίτλοι
Συλλογικοί
Με τη Torpedo Moscow
- Πρωτάθλημα Σοβιετικής Ένωσης: 1965 και επιλαχών 1957
- Κύπελλο Σοβιετικής Ένωσης: 1968 και φιναλίστ 1966
Διεθνείς
- Ολυμπιακοί Αγώνες: Χρυσό Μετάλλιο το 1956
Προσωπικές Διακρίσεις
- Ποδοσφαιριστής της Χρονιάς για τη Σοβιετική Ένωση: 2 (1967, 1968)
- Πρώτος Σκόρερ Σοβιετικού Πρωταθλήματος: 1955, με 15 γκολ
- Χρυσή Μπάλα: 13η θέση το 1956, 7η θέση το 1957
ΠΗΓΕΣ: contra.gr - sombrero.gr
